Tỷ phú giàu nhất châu Á học theo Walmart: Giao quyền điều hành cho người giỏi bên ngoài, chỉ duy trì sự kiểm soát của gia đình qua HĐQT

Tỷ phú Ambani đang xem xét chuyển cổ phần của gia đình mình sang một cấu trúc giống như quỹ tín thác để kiểm soát công ty Reliance Industries Ltd. được niêm yết tại Mumbai.

Ambani cùng vợ ông Nita và ba người con sẽ có cổ phần trong tổ chức mới giám sát Reliance và có mặt trong hội đồng quản trị cùng với một số người thân tín của Ambani với tư cách cố vấn.

Tuy nhiên, việc quản lý trực tiếp công ty có ảnh hưởng nhất của Ấn Độ và các doanh nghiệp trực thuộc từ lọc hóa dầu đến viễn thông, thương mại điện tử và năng lượng xanh sẽ được giao cho những chuyên gia bên ngoài sẽ xử lý.

Một thế hệ tài phiệt lớn tuổi trên khắp châu Á đang vật lộn với quá trình chuyển đổi từ tạo ra của cải sang truyền lại sản nghiệp.

Trong số hơn 1.000 công ty do gia đình sở hữu hoặc thành lập niêm yết công khai được Credit Suisse theo dõi trên toàn cầu, thì các gia tộc ở châu Á chiếm ưu thế, với tổng giá trị thị trường khoảng 5,8 nghìn tỷ USD.

Riêng tổng tài sản của các đế chế gia đình ở Ấn Độ trị giá khoảng 1,5 nghìn tỷ USD, được thúc đẩy bởi sự mở cửa của nền kinh tế trong 10 năm qua.

Mặc dù tỷ phú Ambani chưa tiết lộ công khai bất kỳ kế hoạch nào để từ nhiệm vị trí chủ tịch và giám đốc điều hành của Reliance, nhưng phát biểu trước các cổ đông vào tháng 6/2021, ông đã đưa ra những dấu hiệu đầu tiên cho thấy ba người con của ông gồm cặp song sinh Akash và Isha 30 tuổi và Anant 26 tuổi, sẽ đóng những vai trò quan trọng tại Reliance.

Ông trùm Ấn Độ bị thu hút bởi cách mà gia đình đứng sau đế chế Walmart quản lý việc chuyển giao quyền kiểm soát sau cái chết của người sáng lập Sam Walton vào năm 1992.

Các gia tộc giàu có như những người thừa kế đế chế thời trang Hermes của gia đình Dumas hay Johnsons của tập đoàn sản phẩm tiêu dùng khổng lồ S.C. Johnson & Son Inc., đã tìm cách giữ cho những người họ hàng nắm quyền kiểm soát đối với công việc kinh doanh của họ. Nhưng gia đình Waltons chỉ giữ quyền giám sát cấp hội đồng quản trị, giao việc điều hành tập đoàn bán lẻ khổng lồ của Hoa Kỳ cho các nhà quản lý kể từ năm 1988, khi David Glass tiếp quản vai trò Giám đốc điều hành từ Sam Walton.

Mô hình gia đình Walton phản ánh tư duy hiện đại khác thường của người sáng lập Sam, người đã xây dựng nên gã khổng lồ bán lẻ toàn cầu hiện nay từ một số ít cửa hàng 5 xu. Ông bắt đầu chuẩn bị cho việc kế vị vào năm 1953, gần 40 năm trước khi qua đời bằng cách chuyển 80% công việc kinh doanh của gia đình cho 4 người con của mình: Alice, Rob, Jim và John. Điều đó đã giảm thiểu thuế bất động sản và giúp gia đình giữ quyền kiểm soát ngay cả khi công ty phát triển thành nhà bán lẻ lớn nhất thế giới.

Một mô hình giữ gia đình là trung tâm nhưng nắm quyền quản lý theo kiểu ủy quyền có sức hấp dẫn rõ ràng đối với một người như Ambani.

Được thành lập vào năm 1973 bởi Dhirajlal Hirachand Ambani (cha của Mukesh), đế chế Reliance đã chìm vào bất ổn vào năm 2002 khi người sáng lập, thường được biết đến với cái tên Dhirubhai, qua đời mà không để lại di chúc. Điều đó đã châm ngòi cho một cuộc chiến kéo dài nhiều năm để giành quyền kiểm soát giữa Mukesh và người em trai Anil (62 tuổi).

Tại một thỏa thuận năm 2005, hai anh em đã chia tài sản của Reliance. Trong khi Anil nắm quyền kinh doanh viễn thông, quản lý tài sản, giải trí và sản xuất điện, Mukesh vẫn giữ quyền kiểm soát các hoạt động lọc, hóa dầu, dầu khí và dệt may.

Trong hai thập kỷ nắm quyền lãnh đạo, Ambani đã chuyển đổi Reliance. Vị tỷ phú này đang tái cấu trúc doanh nghiệp để củng cố quyền kiểm soát gia đình. Cổ phần của gia tộc trong chi nhánh niêm yết của Reliance đã tăng lên 50,6% từ 47,27% vào tháng 3/2019.

Theo thời gian, Reliance có thể trở thành công ty mẹ của ba mảng kinh doanh cơ bản - năng lượng, bán lẻ và kỹ thuật số, có khả năng được niêm yết riêng trong tương lai. Các con của Mukesh sẽ có cổ phần bằng nhau trong công ty đang nắm giữ.

Cách làm của Mukesh Ambani được đánh giá là khôn ngoan hơn so với bản tính gia trưởng cố hữu của giới nhà giàu châu Á.