Nghệ An tăng tốc tham gia thị trường các-bon rừng, mở hướng đi mới cho kinh tế lâm nghiệp

Để tham gia sâu hơn vào thị trường các-bon rừng, Nghệ An xác định đây không chỉ là cơ hội thu hút nguồn lực mà còn là động lực để nâng cao chất lượng quản lý rừng theo tiêu chuẩn quốc tế, hướng tới phát triển bền vững.

Trong đó, điều kiện để tham gia thị trường các-bon rừng, Nghệ An cần hoàn thiện nền tảng kỹ thuật, chuẩn hóa quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế. Đặc biệt, hệ thống MRV (giám sát - đo đạc - báo cáo - thẩm định) phải chính xác, minh bạch và tương thích với các chuẩn quốc tế.

Để đáp ứng điều kiện này, Nghệ An đang đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý tài nguyên rừng và coi đây là nhiệm vụ quan trọng để Nghệ An bước vào thị trường các-bon.

Bên cạnh đó, Nghệ An đã triển khai hệ thống theo dõi diễn biến rừng bằng ảnh viễn thám, xây dựng cơ sở dữ liệu lâm nghiệp thống nhất tới từng xã, cập nhật liên tục tình trạng rừng.

Các phần mềm quản lý rừng hiện đại cũng được Nghệ An đưa vào vận hành, giúp cơ quan quản lý kiểm soát chặt chẽ các biến động diện tích, kịp thời phát hiện và nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng.

Ngoài ra, Nghệ An tăng cường giao khoán rừng tự nhiên cho cộng đồng - những người trực tiếp gắn bó với rừng nhờ đó duy trì độ che phủ ổn định và hạn chế tình trạng lấn chiếm đất rừng.

Tỉnh đặc biệt chú trọng phát triển rừng trồng đạt chứng chỉ FSC. Diện tích rừng có chứng nhận tăng nhanh không chỉ tạo lợi thế cạnh tranh cho ngành gỗ của địa phương mà còn mở đường để tiếp cận thị trường tín chỉ các-bon tự nguyện theo các tiêu chuẩn như VCS hay Gold Standard, vốn đang được nhiều doanh nghiệp toàn cầu ưu tiên đầu tư. Đây được xem là hướng đi thực chất để Nghệ An gắn lâm nghiệp với chuỗi giá trị xanh quốc tế.

Hiện, một số vùng rừng có tiềm năng sinh khối lớn, đặc biệt là rừng phòng hộ và rừng đặc dụng đang được lựa chọn triển khai các dự án thí điểm. Cùng với đó, tỉnh xây dựng cơ chế phân chia lợi ích nhằm đảm bảo cộng đồng và người giữ rừng là những đối tượng được hưởng lợi trực tiếp và công bằng từ nguồn thu các-bon. Từ cách tiếp cận này, Nghệ An kỳ vọng giúp hài hòa lợi ích, tăng tính bền vững trong phát triển rừng của địa phương.

Tham gia thị trường các-bon rừng được Nghệ An kỳ vọng sẽ trở thành nguồn thu mới, giúp cải thiện đáng kể sinh kế của người dân sống dựa vào rừng. Hiện, thu nhập của cộng đồng chủ yếu đến từ các chương trình bảo vệ rừng hoặc khai thác lâm sản ngoài gỗ, đây là những nguồn thu không ổn định và bấp bênh theo mùa vụ.

Tháng 9 vừa qua, 19 cộng đồng tại hai xã Mường Lống và Huồi Tụ của Nghệ An đã được phê duyệt hưởng lợi từ nguồn thu của Thỏa thuận giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) trong năm 2025. Đây là bước tiến quan trọng, đánh dấu việc Nghệ An chính thức đưa tín chỉ các-bon vào đời sống kinh tế của cộng đồng địa phương.

Theo Quyết định 42/2025/QĐ-UBND, tỉnh cũng đã điều chỉnh mức khoán bảo vệ rừng từ nguồn ERPA, tăng từ 500.000 đồng lên 800.000 đồng/ha/năm. Việc nâng mức chi trả giúp người dân có thêm động lực bám rừng, bảo vệ rừng, đồng thời giảm áp lực lên lực lượng kiểm lâm trong công tác tuần tra, phòng chống phá rừng trái phép. Mô hình này được các chuyên gia đánh giá đem lại hiệu quả, khi nguồn lực được đưa trực tiếp đến người giữ rừng, góp phần ổn định cuộc sống của họ và nâng cao trách nhiệm cộng đồng.

Tiềm năng phát triển thị trường các-bon rừng của Nghệ An là rất lớn, song để tham gia thị trường các-bon rừng cũng đặt ra không ít thách thức cho địa phương như chi phí đo đạc, xác minh, chứng nhận tín chỉ các-bon theo tiêu chuẩn quốc tế luôn ở mức cao; yêu cầu kỹ thuật của các bộ tiêu chuẩn cũng phức tạp và đòi hỏi đội ngũ có chuyên môn sâu.... Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, đây là những khó khăn mà chủ yếu là rào cản kỹ thuật Nghệ An hoàn toàn có thể vượt qua khi đã có lộ trình bài bản, tranh thủ tốt hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế cũng như kinh nghiệm từ các dự án đi trước. Hiện, nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đã làm việc với Nghệ An để tìm hiểu khả năng hợp tác, mang đến nguồn lực tài chính, kỹ thuật và công nghệ giúp các dự án của tỉnh tiếp cận các chuẩn mực cao nhất của thị trường các-bon.

Với chiến lược rõ ràng, sự chuẩn bị đồng bộ và quyết tâm từ chính quyền đến cộng đồng, Nghệ An đang từng bước khẳng định vị thế là địa phương tiên phong trong phát triển kinh tế lâm nghiệp gắn với thị trường các-bon. Qua đó, mở ra nguồn thu mới và góp phần bảo vệ rừng bền vững, giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh của tỉnh trong những năm tới.