Tiền mặt không còn giữ vị thế thống trị: 59% người dùng ưu tiên thanh toán không tiền mặt, QR Code đang là phương thức ‘quốc dân’

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng, nhấn mạnh rằng thanh toán số là chiến lược then chốt trong phát triển thương mại điện tử, đặc biệt trong hỗ trợ tiểu thương và chợ truyền thống hiện đại hóa mô hình kinh doanh. Chương trình cần tập trung vào hai trụ cột: nâng cao nhận thức cộng đồng và phát triển hạ tầng số, đi kèm đào tạo kỹ năng số để tiểu thương bắt kịp xu hướng tiêu dùng hiện đại.

Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Lê Hoàng Oanh cũng cho biết Bộ Công Thương đang triển khai Chương trình chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống trên toàn quốc, gắn với Quyết định 645/QĐ-TTg về phát triển thương mại điện tử quốc gia. Theo bà Oanh, việc tích hợp thanh toán không tiền mặt bằng QR Code, ví điện tử, thanh toán phi tiếp xúc không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình vận hành mà còn giúp tiểu thương mở rộng tệp khách hàng, tiếp cận tài chính số và gia nhập chuỗi cung ứng hiện đại. Dự kiến năm 2025, Bộ Công Thương sẽ tham mưu Chính phủ trình Luật Thương mại điện tử, tạo hành lang pháp lý cho kinh doanh số phát triển bền vững.

Tại sự kiện, Cốc Cốc đã công bố báo cáo khảo sát độc quyền "Thanh toán không tiền mặt - Thấu hiểu hành vi người dùng trong kỷ nguyên kinh tế số" với rất nhiều phát hiện mới như: Tiền mặt không còn giữ vị thế thống trị khi có tới 59% người dùng ưu tiên các phương thức thanh toán không tiền mặt trong giao dịch hàng ngày; QR Code là phương thức "quốc dân".

Theo kết quả khảo sát, ngay cả khi đi tới một quốc gia khác, người Việt hiện cũng không phụ thuộc hoàn toàn vào tiền mặt ở nơi đó, mà kết hợp sử dụng cả phương thức thanh toán số. Cụ thể 34% ưu tiên sử dụng 100% tiền mặt của quốc gia sẽ đến; 34% ưu tiên sử dụng thẻ tín dụng, thẻ quốc tế của Việt Nam, ưu tiên sử dụng tiền điện tử của quốc gia sẽ đến; 28% kết hợp sử dụng cả tiền mặt và không tiền mặt…

Thanh toán không tiền mặt hiện đang được sử dụng cho hầu hết nhu cầu thường nhật: 83% mua sắm tiêu dùng; 72% ăn uống, đi lại; 66% sinh hoạt phí (tiền điện, nước…); 51% giải trí, thể thao, du lịch; 48% giáo dục, y tế, bảo hiểm. Đặc biệt, nhóm từ 35 tuổi trở lên có tỉ lệ chọn thanh toán không tiền mặt cao nhất, đạt 76%, cho các hoạt động chi trả sinh hoạt phí.

Một số nhu cầu thiết yếu đang chứng kiến xu hướng "số hóa" hành vi thanh toán. Chỉ sau 2 năm, tỉ lệ người tiêu dùng lựa chọn các phương tiện thanh toán không tiền mặt như ngân hàng số, ví điện tử đã tăng đáng kể. Tuy nhiên mức độ ưu tiên có sự phân hóa rõ rệt theo độ tuổi, khu vực và thu nhập.

Cũng theo khảo sát này, nếu phân theo độ tuổi, thế hệ trẻ dẫn đầu trong việc ưu tiên thanh toán không tiền mặt với tỉ lệ chiếm tới 69% ở nhóm 18-24 tuổi và 75% ở nhóm 25-34 tuổi.

Theo khu vực, các quận nội thành của thành phố trực thuộc trung ương có sự ưu tiên cao nhất, với 74% người tham gia khảo sát ở khu vực này ưu tiên không dùng tiền mặt.

Theo thu nhập, mức độ ưu tiên tăng dần theo mức thu nhập, với khoảng 75% người có thu nhập cao hơn mức 10,5 triệu/tháng ưu tiên thanh toán không tiền mặt

Với nhóm ưu tiên thanh toán không tiền mặt, họ sử dụng phương thức này rất thường xuyên. Cụ thể có tới 90% người sử dụng thường xuyên (hằng ngày/vài ngày một lần). Trong khi đó, tỉ lệ người dùng ít (vài tháng một lần) hoặc hiếm khi là khá thấp, lần lượt ở mức 5% mỗi nhóm.

Riêng nhóm 25-44 tuổi có tần suất sử dụng thường xuyên nhất, khi có tới 72% người tiêu dùng thuộc nhóm tuổi này cho biết họ sử dụng hằng ngày. Khảo sát cũng cho thấy người dùng lựa chọn thanh toán qua đa dạng các phương tiện khác nhau.

Trong đó các nền tảng thanh toán trực tuyến như ngân hàng số và ví điện tử hiện nay đang được người dùng ưa chuộng hơn so với thẻ vật lý. Kết quả khảo sát cho thấy 62% thanh toán bằng ứng dụng website, ngân hàng; 48% ví điện tử (Momo, ShopeePay,...)/nền tảng thanh toán trực tuyến (VNpay, Onepay,...); 38% thẻ ngân hàng (thẻ cứng/thẻ vật lý) như thẻ ATM, thẻ tín dụng...

Theo ông Nguyễn Văn Dũng - phó Chủ tịch UBND TP.HCM - thanh toán không tiền mặt đã trở thành xu hướng khách quan và phổ biến trong đời sống hiện nay. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai tại TP.HCM, việc thực hiện triển thanh toán không tiền mặt vẫn còn những khó khăn, hạn chế nhất định. Trong đó vấn đề bảo mật an toàn giao dịch cho người dùng là một trong những trở ngại khiến cho người dân còn e ngại khi sử dụng, nhất là trong bối cảnh nguy cơ, tội phạm công nghệ cao, lừa đảo, đánh cắp dữ liệu cá nhân ngày càng tinh vi, phức tạp", ông Dũng chia sẻ.

Cũng theo ông Dũng, lãnh đạo thành phố đã nhận thức rõ vai trò then chốt của triển thanh toán không tiền mặt trong tiến trình thúc đẩy thanh toán số và phát triển kinh tế số. TP.HCM đã, đang và sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt, và cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành.

Phó chủ tịch UBND TP.HCM đưa ra một số đề xuất để phát triển thanh toán không tiền mặt hơn nữa.

Thứ nhất, Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành Trung ương tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến triển khai thanh toán không tiền mặt, bảo đảm đồng bộ với Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi năm 2024, nghị định 52 và các quy định về an toàn bảo mật thông tin cá nhân, tạo hành lang cơ sở pháp lý đồng bộ hoạt động thanh toán.

Thứ hai, ông Dũng các đề nghị các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia, diễn giả, khách mời quan tâm thảo luận cũng như chia sẻ những kinh nghiệm trong việc thúc đẩy thanh toán số trong thương mại điện tử, vai trò các giải pháp kết nối dữ liệu trong thúc đẩy phát triển kinh tế số và những khuyến nghị riêng cho TP.HCM.

Thứ ba, các sở, ban ngành, UBND các phường xã, chủ động rà soát lồng ghép các nội dung, thúc đẩy triển khai thanh toán không tiền mặt vào chương trình công tác thường xuyên của đơn vị địa phương. Trong đó tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp tăng cường ứng dụng thanh toán điện tử trong dịch vụ công, đặc biệt là trong lĩnh vực hành chính công, giáo dục, y tế, giao thông, thuế và phí, đảm bảo quy trình thanh toán tiện lợi và an toàn.

TP.HCM cũng đề xuất phối hợp tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại gắn với đẩy mạnh triển khai thanh toán không tiền mặt, nhất là trong các sự kiện tiêu dùng lớn như khuyến mại tập trung, chương trình xúc tiến tiêu dùng, kích cầu du lịch. Đồng thời đề xuất những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh, tiểu thương, người dân áp dụng các giải pháp thanh toán số phù hợp với quy mô và điều kiện thực tế.

Song song đó là đẩy mạnh công tác truyền thông trên nhiều nền tảng nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng, thanh toán không tiền mặt cho người dân, vận động thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt trong cộng đồng, nhất là tại các khu dân cư, chợ truyền thống, khu ngoại thành.

Thứ tư, đó là các đơn vị như Ngân hàng Nhà nước, chi nhánh TP.HCM, các sở ban ngành phối hợp các cơ quan bộ ngành Trung ương để kết nối liên thông dữ liệu giữa các ngành, các lĩnh vực, hình thành hệ sinh thái số của thanh toán thông minh trên địa bàn thành phố.

"Tôi tin tưởng rằng thanh toán không tiền mặt sẽ tiếp tục là động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế số, góp phần xây dựng một xã hội hiện đại, hiệu quả và công bằng hơn", lãnh đạo TP.HCM nói.