Khẩn cấp xây lại chung cư cũ ở TP HCM
Việc xây dựng, cải tạo nhà chung cư tại TP HCM gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, cần được tháo gỡ cấp bách từ hệ thống luật pháp, cơ chế thực hiện
Ngày 29-3, đoàn giám sát thuộc Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã làm việc với UBND TP HCM về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, vận hành và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn thành phố.
Thấp thỏm lo sợ
Chung cư Vĩnh Hội (quận 4) được xây dựng trước năm 1975, quy mô 4 tầng, gồm các lô A, B, C. Năm 2016, Sở Xây dựng TP HCM kiểm định và xếp loại chung cư này cấp D, tức cấp độ nguy hiểm cao nhất cần di dời người dân để bảo đảm an toàn.
Sáng 29-3, bà Nguyễn Ngọc Khanh (65 tuổi) bước ra hành lang của chung cư Vĩnh Hội, vừa đi bà vừa nhìn lên trần đề phòng những mảng bê-tông bong tróc rơi trúng. Lối lên của chung cư là cầu thang bộ, nhiều đoạn xiêu vẹo, các mảng tường cũ kỹ theo thời gian, rêu bám thành từng mảng loang lổ, dây điện chằng chịt khắp nơi. Bà Khanh sống trong chung cư Vĩnh Hội đã gần 50 năm. Gia đình 5 người sống trong căn hộ rộng hơn 30 m2, với nhiều nguy hiểm rình rập. "Những ngày trời mưa, gia đình tôi không dám ra ngoài hành lang vì sợ trần nhà bong tróc rơi xuống. Thỉnh thoảng có cư dân bị những mảng bê-tông nhỏ rơi trúng người, mình cẩn thận vẫn hơn" - bà Khanh nói.
Theo bà Khanh, những năm qua, chính quyền địa phương nhiều lần mời cư dân bàn bạc phương án di dời cũng như chính sách đền bù. Tuy nhiên, đến nay chưa có phương án đền bù phù hợp, người dân chỉ còn cách bám trụ. "Nhiều lần gia đình tôi bỏ tiền ra để gia cố lại căn nhà nhưng theo thời gian, nước mưa thấm rồi lại ẩm mốc, xuống cấp ngày càng trầm trọng. Ở thì sợ, còn chuyển đi thì không biết đi đâu. Hầu hết người dân sống trong chung cư là lao động nghèo nên mong có phương án đền bù thỏa đáng" - bà Khanh nói.
Chung cư Tôn Thất Thuyết (quận 4, TP HCM) đã xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng cần được di dời, xây dựng lại Ảnh: ANH VŨ
Trong khi đó, chung cư Tôn Thất Thuyết (phường 4, quận 4) cũng đã xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng. Hơn một tháng trước, tại lô C chung cư này đã bị sập đà, sàn hành lang, tường lan can lối đi. UBND quận 4 đã chỉ đạo Công ty Dịch vụ Công ích quận phối hợp với Phòng Quản lý đô thị, UBND phường 4 gia cố khẩn cấp các vị trí xảy ra sự cố và các vị trí nguy hiểm khác trong thời gian chờ thực hiện di dời các hộ dân. Ngay sau đó, UBND TP HCM giao UBND quận 4 căn cứ tính chất, mức độ nguy hiểm, cấp bách theo từng thời điểm để quyết định việc di dời, bố trí tạm cư cho các hộ dân. Những hộ đang ở tại chung cư Tôn Thất Thuyết (lô C) sẽ được bố trí quỹ căn hộ chưa sử dụng tại chung cư số 4 đường Phan Chu Trinh (quận Bình Thạnh) nhằm bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản.
Bà Nguyễn Thanh Nhung (cư dân chung cư Tôn Thất Thuyết) mong muốn chính quyền có phương án xử lý hợp lý để người dân an tâm. "Chúng tôi cảm thấy tính mạng bị treo lơ lửng nhưng không biết làm thế nào? Kế hoạch di dời đã có từ lâu nhưng chưa biết phương án thế nào? Đa phần chúng tôi đều không muốn rời đi nhưng do di dời thì phải chấp nhận" - bà Nhung trải lòng.
Kiến nghị hoàn thiện chính sách
Báo cáo với đoàn giám sát thuộc Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, ông Trần Hoàng Quân, Giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, cho hay trên địa bàn thành phố có 1.635 chung cư. Trong đó có 474 chung cư cũ xây trước năm 1975, đã cải tạo, sửa chữa 199 chung cư với tổng kinh phí 275,5 tỉ đồng. Đến nay, thành phố có 16 chung cư cấp D (hư hỏng nặng, nguy hiểm). Ngoài ra, UBND TP HCM đang bố trí để thực hiện kiểm định và cải tạo, sửa chữa 246 chung cư cấp B, C còn lại của giai đoạn 2016-2020, tổng vốn đầu tư dự kiến 500 tỉ đồng.
Đánh giá về công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, UBND TP HCM cho rằng việc triển khai đầu tư xây dựng còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong các thủ tục chấp thuận đầu tư, thu hồi đất, giao đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư do việc áp dụng pháp luật về nhà ở, đất đai và đầu tư còn nhiều chồng chéo, chưa đồng bộ.
Vì vậy, UBND TP HCM kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật. Cụ thể, bổ sung quy định đối với các chung cư cũ có diện tích đất nhỏ, chỉ tiêu quy hoạch - kiến trúc không bảo đảm tính khả thi để đầu tư xây dựng lại nhà chung cư nhằm bố trí tái định cư các địa điểm khác; vị trí khu đất của chung cư cũ sẽ được chuyển đổi chức năng quy hoạch và chức năng sử dụng đất phù hợp để tổ chức đấu giá theo quy định.
Phát biểu tại buổi làm việc, bà Nguyễn Thị Mai Phương, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội - Trưởng đoàn giám sát, cho rằng với hơn 1.600 chung cư, TP HCM là địa phương có nhiều đề xuất, kiến nghị về công tác quản lý, vận hành, cải tạo và xây dựng lại nhà chung cư. Bà Nguyễn Thị Mai Phương cho hay trước khi làm việc với UBND TP HCM, đoàn giám sát đã làm việc với nhiều doanh nghiệp tham gia vào công tác vận hành, sửa chữa, cải tạo nhà chung cư trên địa bàn thành phố và nhận nhiều phản ánh khó khăn, vướng mắc. Các doanh nghiệp cũng đề xuất một số nội dung sửa đổi, bổ sung trong dự án Luật Nhà ở. Vì vậy, đoàn giám sát sẽ lắng nghe ý kiến của các sở, ban, ngành thành phố về những đề xuất hướng giải quyết trong thời gian tới.
Ông BÙI XUÂN CƯỜNG, Phó Chủ tịch UBND TP HCM:
Cần nghiên cứu sửa đổi pháp luật về nhà ở
Thời gian qua, TP HCM rất quan tâm đến công tác quản lý, vận hành, cải tạo, sửa chữa và xây dựng lại nhà chung cư. Trên cơ sở triển khai Luật Nhà ở, bên cạnh những yếu tố tích cực, thuận lợi thì vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do những quy định của pháp luật về nhà ở còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ với quy định pháp luật khác như Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản. Vì vậy, cần tiếp tục có sự nghiên cứu sửa đổi để bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn khi áp dụng.
Thông qua buổi làm việc, UBND TP HCM mong muốn làm rõ những hạn chế, bất cập của chính sách pháp luật về quản lý, vận hành và cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư. Từ đó có những đề xuất, kiến nghị đến đoàn giám sát Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để tập trung sửa đổi những quy định của Luật Nhà ở và một số luật khác có liên quan.
TS NGUYỄN HỮU NGUYÊN, Hội Quy hoạch phát triển đô thị TP HCM:
Nhà nước bỏ kinh phí đầu tư xây dựng lại chung cư
Chuyện di dời dân khỏi chung cư cấp D nhất định phải thực hiện, bởi vấn đề quan trọng đầu tiên là tính mạng của người dân. Thế nhưng, cũng có người nhận thức rằng chỗ ở vẫn bảo đảm an toàn. Tuy nhiên, chung cư đó bền vững hay không còn nằm ở cấu trúc tổng thể chứ không phải riêng từng căn hộ. Người dân không thể chủ quan với những tình huống bất thường không lường trước được như động đất, giông bão, hậu quả sẽ rất lớn.
Điểm quan trọng nữa là phải giải quyết cho người dân đến nơi ở mới là tạm cư hay định cư. Những điều này phải rõ ràng thì người dân mới chịu di dời, bởi người dân không sợ chỗ ở không an toàn mà sợ việc xáo trộn cuộc sống. Ngoài ra, tâm lý phổ biến của người dân là di chuyển đến nơi tạm cư nhưng lo lắng không biết khi nào mới có dự án xây lại chung cư cũ. Vì vậy, khi đã di dời người dân thì tiến hành cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ càng sớm để nhanh chóng ổn định cuộc sống của họ. Còn nếu kéo dài việc di dời thì bất ổn càng lâu.
Bên cạnh đó, điểm nghẽn của việc này chính là nguồn vốn đầu tư cho các dự án xây mới chung cư cũ. Nếu chỉ dựa vào nhà đầu tư thì rất lâu và khó thực hiện bởi họ sẽ không làm nếu không có lợi nhuận hoặc lợi nhuận thấp. Trong khi đó, nhiều vị trí chung cư cũ bị hạn chế về chỉ tiêu quy hoạch nên không hấp dẫn nhà đầu tư. Vì vậy, lúc này phải phát huy vai trò của nhà nước trong đầu tư phát triển bền vững, bởi nếu dựa vào xã hội hóa và kêu gọi nhà đầu tư thì không thể nào có chuyển biến được.
Cần phải có đột phá trong xây dựng lại chung cư cũ. Nhà nước bỏ kinh phí đầu tư xây dựng lại chung cư và bán cho người dân với giá phù hợp. Ngoài ra, cần tuyên truyền cho người dân thấy lợi ích lâu dài trong việc sớm thay thế chung cư cũ.
