Ngân hàng “rót” vốn cho nông nghiệp: Từ hỗ trợ sản xuất đến xuất khẩu

Hiệu quả lan tỏa của dòng vốn ưu tiên

Tín dụng cho lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn là một trong 5 lĩnh vực ưu tiên được hệ thống ngân hàng tập trung hướng dòng vốn vào, theo chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Số liệu từ NHNN cho thấy, tính đến cuối tháng 8/2025, dư nợ tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đạt gần 4 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 22,7% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Đáng chú ý, tín dụng khu vực này tăng 8,46% so với cuối năm 2024, gấp gần hai lần tốc độ tăng cùng kỳ năm trước.

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông, lâm sản đạt 29,51 tỷ USD, tăng 14,9% so với cùng kỳ năm 2024 và chiếm 8,5% cơ cấu hàng xuất khẩu của cả nước. Nhóm hàng thủy sản đạt 8,17 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ, chiếm 2,3% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Những kết quả này phần nào phản ánh hiệu quả lan tỏa của dòng tín dụng ưu tiên đối với khu vực nông nghiệp.

Ngoài các gói tín dụng, ngành Ngân hàng cũng triển khai nhiều chính sách tháo gỡ khó khăn cho khách hàng bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi phí, giữ nguyên nhóm nợ và cấp vốn mới để khôi phục sản xuất.

Một trong những chương trình có tác động mạnh nhất là Chương trình tín dụng cho lĩnh vực nông, lâm, thủy sản, được mở rộng đối tượng và nâng quy mô từ 15.000 tỷ đồng lên 185.000 tỷ đồng qua 4 lần điều chỉnh.

Tính đến cuối tháng 6/2025, các ngân hàng thương mại tham gia đã giải ngân lũy kế gần 106.000 tỷ đồng cho hơn 28.000 khách hàng, vượt mục tiêu đề ra.

Cùng với đó là Chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ lúa gạo chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long theo Quyết định số 1490/QĐ-TTg, giúp hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững.

Đáng chú ý, vào tháng 6/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 156/2025/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Nghị định mới đã mở rộng hạn mức cho vay không có tài sản bảo đảm, nâng lên tối đa 300 triệu đồng với cá nhân, hộ gia đình; 500 triệu đồng đối với tổ hợp tác, hộ kinh doanh; 3 tỷ đồng đối với chủ trang trại; 5 tỷ đồng đối với hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã.

Đặc biệt, khách hàng có dự án, phương án sản xuất nông nghiệp hữu cơ hoặc theo mô hình kinh tế tuần hoàn được xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm tối đa 70% giá trị dự án...

Trong các ngân hàng thương mại, Agribank tiếp tục giữ vai trò đầu tàu trong việc thiết kế và triển khai các gói tín dụng ưu đãi cho nông nghiệp. Năm 2025, ngân hàng này liên tục đưa ra nhiều sản phẩm tín dụng phù hợp với đặc thù sản xuất của từng nhóm khách hàng, từ nông hộ nhỏ đến các doanh nghiệp lớn trong chuỗi giá trị nông nghiệp.

Bà Phùng Thị Bình - Phó Tổng Giám đốc Agribank cho hay, mục tiêu xuyên suốt của Agribank là phục vụ nông nghiệp, nông thôn và nông dân. Chỉ trong 9 tháng năm 2025, tăng trưởng tín dụng của Agribank đạt 12%, gấp đôi so với cùng kỳ năm trước, trong đó chủ yếu tập trung vào khu vực nông nghiệp, nông thôn.

Bà Bình chia sẻ, tháng 7/2023, khi xuất khẩu nông, lâm, thủy sản gặp nhiều khó khăn, Agribank đã chủ động tham gia gói tín dụng hỗ trợ ngành này với quy mô ban đầu 3.000 tỷ đồng. Sau 4 lần nâng hạn mức, đến nay ngân hàng đã đăng ký với NHNN tham gia gói 25.000 tỷ đồng,  đã giải ngân 14.000 tỷ đồng, dư nợ còn 5.000 tỷ đồng.

“Gói tín dụng này đã phát huy hiệu quả tích cực, giúp khách hàng trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản vượt qua giai đoạn khó khăn và phục hồi mạnh mẽ”, bà Bình nhấn mạnh.

Không chỉ Agribank, nhiều ngân hàng khác cũng phát triển các gói tín dụng “may đo” cho nông nghiệp, thiết kế theo chuỗi giá trị với kỳ hạn linh hoạt, lãi suất ưu đãi, thủ tục đơn giản. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tiếp cận vốn, giảm chi phí tài chính và tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu.

Đồng bộ hóa dòng vốn, công nghệ và thị trường

Tuy nhiên, bức tranh thị trường nông sản vẫn còn những gam màu trái chiều. Đơn cử, xuất khẩu gạo 9 tháng năm 2025 chỉ tăng nhẹ về sản lượng nhưng giảm khoảng 18,5% về giá trị, khiến kim ngạch chỉ đạt 3,5 tỷ USD. Diễn biến này cho thấy áp lực giá quốc tế vẫn đang tác động mạnh đến thu nhập của nông dân và biên lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu.

Các chuyên gia cho rằng, để duy trì đà tăng trưởng, tín dụng nông nghiệp cần tiếp tục được thiết kế linh hoạt hơn, đặc biệt về thời hạn trả nợ và cơ cấu vốn theo mùa vụ.

Việc điều chỉnh kỳ hạn trả nợ theo chu kỳ sản xuất sẽ giúp doanh nghiệp và nông hộ tránh áp lực tài chính vào thời điểm thu hoạch, đồng thời khuyến khích đầu tư vào khâu chế biến sâu, bảo quản và nâng cao giá trị gia tăng.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất thúc đẩy mạnh hơn mô hình liên kết “6 nhà” — nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà băng, Nhà nước và nhà phân phối — để đồng bộ hóa dòng vốn, công nghệ và thị trường.

Các tổ chức tín dụng cần phối hợp với cơ quan quản lý triển khai gói bảo hiểm rủi ro thiên tai, nhằm giảm thiểu tổn thất và bảo vệ khả năng trả nợ của khách hàng.

Từ góc độ hệ thống, các ngân hàng thương mại cho biết sẽ tiếp tục mở rộng tín dụng nhưng gắn liền với kiểm soát rủi ro, đảm bảo chất lượng tài sản và an toàn hệ thống. Đại diện Agribank cho biết, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế đang được cải thiện, nhưng huy động vốn có thể gặp nhiều thách thức, do đó ngân hàng đang chủ động cân đối dài hạn giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn.

Các ngân hàng cũng cho biết sẽ tập trung tăng trưởng tín dụng nhưng gắn liền với kiểm soát rủi ro và đảm bảo chất lượng; đồng thời tăng cường chuyển đổi số, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng, thúc đẩy phát triển sản xuất - kinh doanh.