Băn khoăn lương hưu và tuổi nghỉ hưu

Sáng 9-5, tại Khu Công nghệ cao (TP Thủ Đức, TP HCM), Công đoàn Viên chức thành phố tổ chức Chương trình Đối thoại tháng 5 với chủ đề "BHXH với doanh nghiệp (DN) và người lao động (NLĐ)". Không chỉ giải đáp thắc mắc các vấn đề liên quan đến chính sách, chương trình còn lấy ý kiến đóng góp của cán bộ Công đoàn và NLĐ về nội dung dự thảo Luật BHXH (sửa đổi).

Đủ năm đóng BHXH, chưa đủ tuổi nhận lương hưu

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu đề cập là tình trạng nhiều NLĐ xin nghỉ việc để rút BHXH một lần, điều này gây khó khăn cho việc ổn định nguồn nhân lực của DN.

Bà Võ Thị Huỳnh Trâm, Giám đốc nhân sự Công ty TNHH Sonion Việt Nam, thẳng thắn chỉ ra lý do NLĐ rút BHXH là do tuổi nghỉ hưu quá cao. Thực tế, rất nhiều NLĐ đủ năm đóng BHXH nhưng chưa đủ tuổi nhận lương hưu và phải chờ lĩnh lương hưu quá lâu nên tranh thủ nghỉ việc để rút BHXH một lần.

Cùng nỗi băn khoăn này, bà Trương Thị Kiều Như, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Nidec Sankyo, cho hay công nhân đi làm ai cũng muốn nhận được lương hưu để sau này không phải phụ thuộc con cháu. Thế nhưng, giữa nhận BHXH một lần và lương hưu, NLĐ vẫn chọn nhận BHXH một lần vì họ chưa thấy lợi ích khi lĩnh lương hưu.

Bà Như dẫn chứng: "Tuổi hưu chưa đến, tuổi nghề đã hết là hoàn cảnh của NLĐ ở khu vực ngoài nhà nước. Sau 40 tuổi, NLĐ có nơi đã bị các DN luân chuyển và sa thải. Mất việc làm trong khi chưa đủ điều kiện nhận lương hưu thì NLĐ sẽ sống bằng gì?".

Góp ý phương án giảm số năm đóng BHXH để nhận lương hưu trong dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), ông Lưu Kim Hồng, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Nidec Việt Nam, cho rằng việc giảm số năm đóng BHXH nhưng vẫn giữ nguyên tuổi nghỉ hưu là không hợp lý. Thực tế, các DN thâm dụng lao động luôn tìm mọi cách cho lao động lớn tuổi nghỉ việc và thay bằng lao động trẻ. Mất việc trong khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu nên không ít lao động lớn tuổi xin đi làm thời vụ để chờ rút BHXH một lần.

"Nghỉ việc, vừa có thể nhận trợ cấp thất nghiệp vừa nhận được BHXH một lần là sự lựa chọn của số đông NLĐ. Rõ ràng, Luật BHXH hiện hành bộc lộ quá nhiều bất cập và điều này khiến NLĐ không an tâm" - ông Hồng bày tỏ.

Cần mức đóng, hưởng phù hợp

Bà Phạm Thị Hồng Yến, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Intel Việt Nam, cho rằng hạ năm đóng BHXH xuống 15 năm, nhiều công nhân làm 14 năm sẽ nghỉ việc để nhận trợ cấp một lần do pháp luật không hạn chế rút BHXH một lần. Việc này gây xáo trộn lớn trong lực lượng lao động tại DN.

Bà Yến cũng cho rằng nên bỏ quy định sau một năm mới cho nhận BHXH một lần bởi quy định này không phù hợp với mục đích và bản chất của BHXH một lần. BHXH một lần nhằm đáp ứng linh hoạt nhu cầu cấp bách của một bộ phận NLĐ mất việc làm, cuộc sống còn gặp nhiều khó khăn, để bảo đảm duy trì cuộc sống. Tình trạng cầm cố sổ BHXH cũng như tín dụng đen vừa qua cũng xuất phát từ quy định sau khi nghỉ việc một năm mới được rút BHXH một lần. Do vậy, nên giảm điều kiện về thời gian từ một năm xuống khoảng 3 tháng là phù hợp.

Nhiều ý kiến cũng thẳng thắn chỉ ra sự bất bình đẳng về lương hưu khi NLĐ làm việc khối nhà nước được tính bình quân 5 năm cuối, còn khối ngoài quốc doanh tính cả quá trình đóng, điều này gây thiệt thòi cho NLĐ. Luật BHXH cần thiết kế mức đóng, hưởng phù hợp từng đối tượng ở các ngành nghề để tạo động lực cho người tham gia.

Đồng quan điểm, ông Lưu Kim Hồng cho biết do lương hưu quá thấp nên NLĐ tìm cách rút BHXH một lần. "Để giữ NLĐ ở lại hệ thống an sinh, cần tính toán mức lương hưu hợp lý, thấp nhất phải bằng mức lương tối thiểu vùng" - ông Hồng đề xuất.

Tại chương trình, các đại biểu còn đề xuất dự thảo Luật BHXH cần xác định rõ thời gian áp dụng chính thức sổ BHXH điện tử để tiến tới xóa bỏ sổ BHXH giấy đang còn nhiều bất cập như hiện nay (nhiều sổ, lạc tờ rời). Song song đó, BHXH cũng sớm xóa bỏ sử dụng giấy nghỉ ốm, thay vào đó là tích hợp dữ liệu qua VssID để ngăn chặn tình trạng cấp giấy giả. Luật BHXH nên nghiên cứu tăng thời gian nghỉ thai sản khi vợ sinh con đối với lao động nam; mở rộng chế độ đối với BHXH tự nguyện; cho phép đóng bảo hiểm thất nghiệp trong thời gian nghỉ thai sản, ốm đau, nghỉ không lương dài hạn…