Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên thế giới

Trước đó, tháng 1-2021, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý để Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch ký hồ sơ đề cử "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" và giao Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam chủ trì, gửi hồ sơ tới UNESCO.

Bản giao hưởng của rừng và biển

Theo hồ sơ đề cử Di sản Thiên nhiên thế giới, "Vịnh Hạ Long - Cát Bà" được mệnh danh là "Hòn ngọc của vịnh Bắc Bộ, bản giao hưởng của núi rừng hùng vĩ và biển đảo bao la". Nơi đây bao gồm đảo đá vôi có thảm thực vật che phủ; đỉnh nhọn núi đá vôi nhô lên trên mặt biển cùng với đặc điểm karst liên quan như các mái vòm, hang động. Cảnh trí ngoạn mục không bị tác động của các đảo có thảm thực vật che phủ, hồ nước mặn, đỉnh nhọn núi đá vôi với những vách dựng đứng nhô lên trên biển.

Với 1.133 hòn đảo đá vôi muôn hình, muôn vẻ (775 đảo đá vôi thuộc vịnh Hạ Long và 358 đảo đá vôi thuộc Quần đảo Cát Bà) được bao phủ bởi thảm thực vật phong phú trên mặt nước lấp lánh màu ngọc bích, "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" hiện lên như một bàn cờ bằng đá quý; nước non trùng điệp, thanh bình; những bãi cát trắng mịn, tinh khôi.

Với sự giao thoa của núi rừng và biển đảo, "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" có mức độ đa dạng cao của châu Á khi sở hữu 7 hệ sinh thái biển - đảo, nhiệt đới, cận nhiệt đới liền kề, kế tiếp nhau phát triển. Đó là hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh; hệ sinh thái hang động; hệ sinh thái rừng ngập mặn; hệ sinh thái bãi triều; hệ sinh thái rạn san hô; hệ sinh thái đáy mềm; hệ sinh thái hồ nước mặn. Các hệ sinh thái này đại diện cho các quá trình sinh thái và sinh học vẫn đang tiến hóa và phát triển, thể hiện qua sự đa dạng của các quần xã động thực vật.

"Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" còn là môi trường sống của nhiều loài động, thực vật quý hiếm. Sở hữu khu rừng trên biển lớn nhất Việt Nam với diện tích hơn 17.000 ha cùng các hệ sinh thái đa dạng, là điểm cư ngụ của 4.910 loài động thực vật trên cạn và dưới biển, trong số này có tới 198 loài thuộc danh mục Đỏ của Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên thế giới (IUCN), 51 loài đặc hữu.

Diện tích rừng nguyên sinh khoảng 1.045,2 ha trên đảo Cát Bà là một trong những nhân tố quan trọng làm nên giá trị sinh thái và đa dạng sinh học của di sản. Đặc biệt, Voọc Cát Bà là loài quý hiếm, nằm trong danh sách các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất và được ghi vào Sách Đỏ thế giới. Đến nay, còn khoảng 60-70 cá thể phân bố duy nhất ở Cát Bà, không còn nơi nào khác trên thế giới xuất hiện loài này...

Trước đó, vịnh Hạ Long được UNESCO hai lần công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới vào năm 1994 và năm 2000.

Di sản Thế giới liên tỉnh, thành phố

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Lê Khắc Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng, cho biết: "Năm 2013, Hải Phòng đã có hồ sơ đề cử quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên thế giới theo tiêu chí đa dạng sinh học và hệ sinh thái gửi tới Trung tâm Di sản thế giới. Thời điểm đó, họ đã nhận hồ sơ, nghiên cứu và thừa nhận Cát Bà nổi bật toàn cầu về tiêu chí đa dạng sinh học và hệ sinh thái".

"Sau quá trình thẩm định, Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên thế giới (IUCN) đã dự thảo Quyết định (số WHC-14/38.COM/INF.8B) để Ủy ban Di sản thế giới thông qua tại kỳ họp lần thứ 38 ở Qatar năm 2014, trong đó khuyến nghị quốc gia thành viên xem xét khả năng đề xuất nối dài với vịnh Hạ Long gộp cả quần đảo Cát Bà. Kể từ đó tới nay, việc triển khai các hoạt động bảo tồn, nghiên cứu lập hồ sơ đề cử di sản thế giới "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" được tiếp tục đẩy mạnh" - ông Lê Khắc Nam thông tin.

PGS-TS Lê Thị Thu Hiền - Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), Ủy viên Thường trực Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, trưởng đoàn Việt Nam - đã tham gia kỳ họp lần thứ 45 của Ủy ban Di sản thế giới diễn ra tại Riyadh (Ả Rập Saudi) từ ngày 10-9-2023. Ngoài ra, còn có Đại sứ Lê Thị Hồng Vân, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO tại Pháp, đại diện Ban Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam/Bộ Ngoại giao cùng đại diện TP Hải Phòng, tỉnh Quảng Ninh đã gặp gỡ, trao đổi, thảo luận với Chủ tịch Ủy ban Di sản thế giới, Giám đốc Trung tâm Di sản thế giới, Giám đốc Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) và 21 quốc gia thành viên của Ủy ban Di sản thế giới... nhằm vận động, tìm kiếm sự ủng hộ đối với hồ sơ đề cử.

Phía Việt Nam đã làm việc với các cơ quan chuyên môn, 21 quốc gia thành viên của Ủy ban Di sản thế giới để cung cấp thông tin, giải trình, làm rõ, bày tỏ quan điểm, cam kết về quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản sau khi được ghi vào danh mục Di sản Thế giới. Các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế và quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới đều đánh giá cao giá trị di sản, ủng hộ "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" trở thành Di sản Thiên nhiên thế giới.

Theo ông Lê Khắc Nam, việc "Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà" trở thành Di sản Thế giới liên tỉnh, thành phố đầu tiên ở Việt Nam cũng đặt ra giữa Hải Phòng và Quảng Ninh phải có sự gắn bó chặt chẽ hơn nữa và kết hợp quản lý, bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị Di sản thiên nhiên thế giới một cách hiệu quả nhưng phải bảo đảm được tính bảo tồn, không phá vỡ cảnh quan. Đặc biệt là thực hiện đầy đủ, đúng các điều khoản của Công ước quốc tế về bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới.