Thi đua yêu nước: Người Sư cả “nặng lòng” với cộng đồng người Chăm

*Người “giữ lửa” văn hóa Chăm

Sinh ra và lớn lên ở vùng đất đầy nắng và gió thôn Lạc Trị, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận cũ (nay là xã Liên Hương, tỉnh Lâm Đồng), từ nhỏ Sư cả Thường Xuân Hữu đã sớm gắn bó với chữ viết và văn hóa Chăm. Ông may mắn được các bậc thầy trong làng truyền dạy chữ Chăm, kinh sách và những tri thức dân gian quý giá. Càng đọc, càng học, tình yêu với văn hóa dân tộc càng thấm sâu trong ông lúc nào không hay.

Nhiều năm qua, ông đã dày công sưu tầm, lưu giữ khá nhiều những bộ kinh thư, thư tịch cổ bằng tiếng Chăm có giá trị viết trên giấy dó, lá buông. Ông cũng cẩn thận ghi chép lại các phong tục, lễ nghi trong cưới hỏi, lễ hội, sinh hoạt tín ngưỡng của đồng bào. Đến nay, dù tuổi đã cao, sức khỏe không còn như trước, ông vẫn nhớ rõ từng cuốn sách, từng vị trí lưu giữ, như một phần ký ức gắn bó với cả cuộc đời mình.

Ông cho biết, với vai trò là người đi trước, điều ông mong mỏi nhất là có thể lưu giữ được càng nhiều giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm để trao truyền cho thế hệ sau. Theo ông, nếu những giá trị ấy không được gìn giữ và ghi chép lại kịp thời, thì mai này con cháu sẽ khó có thể hiểu đầy đủ về cội nguồn và bản sắc dân tộc.

Không chỉ tâm huyết với việc bảo tồn thư tịch cổ, Sư cả Thường Xuân Hữu còn cùng các chức sắc tôn giáo và đồng bào Chăm nỗ lực khôi phục nghề truyền thống, phục dựng các lễ hội dân gian, đồng thời tôn tạo hệ thống di tích lịch sử - văn hóa của dân tộc. Nhiều công trình tiêu biểu đã được trùng tu, tôn tạo như tháp Pô Sah Inư, tháp Pô Dam, đền thờ Pô Klong Mơ-nai…; qua đó, các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào Chăm từng bước được gìn giữ, bảo tồn và phát huy. Đặc biệt, nhiều di tích có giá trị đã được phát hiện, khai quật và bảo tồn, tiêu biểu là bộ Linga – Yoni bằng vàng tìm thấy tại tháp Pô Dam, được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2023, trở thành niềm tự hào lớn lao của cộng đồng người Chăm tỉnh Lâm Đồng.

Nổi bật, Lễ hội Katê- lễ hội dân gian tiêu biểu của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn đã được phục dựng và tổ chức thường niên tại tháp Pô Sah Inư, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước. Cùng với đó, các loại hình ca, múa, nhạc dân gian, chữ viết và ẩm thực truyền thống của người Chăm cũng được quan tâm gìn giữ, giới thiệu thông qua nhiều hoạt động văn hóa, hội thi, trình diễn nguyên gốc. Việc gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch không chỉ góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.



Sư cả Thường Xuân Hữu bày tỏ, trong thời kỳ hội nhập hiện nay, để phát huy giá trị văn hóa đồng bào Chăm, các cấp chính quyền cần tạo nhiều điều kiện hỗ trợ xây dựng các mô hình du lịch cộng đồng gắn với sinh hoạt tôn giáo, lễ hội truyền thống có chiến lược bảo tồn, khai thác, phát triển phù hợp. Cùng với đó, các đơn vị phải nâng cao nhận thức, bảo vệ lợi ích và phát huy vai trò, trách nhiệm gắn với giữ gìn văn hóa cộng đồng người Chăm trong phát triển du lịch; đẩy mạnh quảng bá về các di tích, di sản văn hóa Chăm…

*Gắn kết cộng đồng

Ở thôn Lạc Trị, xã Liên Hương, khi trong làng có việc cần hòa giải, khi bà con còn băn khoăn trước những vấn đề mới, người được nhắc đến đầu tiên thường là Bác Cả- tên gọi thân thương của người dân địa phương dành cho Sư cả Thường Xuân Hữu. Am hiểu phong tục, tín ngưỡng của đồng bào Chăm và gắn bó với cộng đồng từ những điều rất đời thường, ông chọn cách lắng nghe trước khi lên tiếng, chọn sự chân thành để tạo niềm tin. Từ những câu chuyện tưởng chừng nhỏ nhặt trong mỗi gia đình, ông kiên trì phân tích, tháo gỡ, giúp nhiều khúc mắc được giải quyết ngay tại cơ sở, không để phát sinh phức tạp.

Sư cả Thường Xuân Hữu chia sẻ, muốn bà con nghe và làm theo thì trước hết người đi vận động phải gương mẫu, nói cho đúng, cho dễ hiểu, phù hợp với phong tục, tín ngưỡng của chính bà con; quan trọng hơn là phải giữ được sự đoàn kết trong cộng đồng, không để những lời kích động, chia rẽ làm ảnh hưởng đến tình cảm giữa các dân tộc, tôn giáo.

Chính sự gần gũi ấy, từ nhiều năm nay đã giúp ông trở thành nhịp cầu nối liền ý Đảng với lòng dân ở vùng đồng bào Chăm. Từ những cuộc trò chuyện đời thường, những buổi sinh hoạt cộng đồng, lắng nghe chuyện làng, chuyện nhà, chia sẻ những băn khoăn của các chức sắc, già làng, trưởng tộc họ và bà con, ông kịp thời nắm bắt tâm tư, suy nghĩ của bà con, phối hợp với chính quyền cơ sở giải quyết nhiều vụ việc ngay từ đầu, không để phát sinh phức tạp.

Bà Đặng Thị Ngọc Hoa, thôn Lạc Trị, xã Liên Hương cho biết: Sư cả nói rất gần gũi, dễ hiểu nên bà con nghe và làm theo. Nhờ Sư cả phân tích, nhiều việc tưởng chừng phức tạp đã được giải quyết êm thấm, bà con đoàn kết hơn, tin tưởng hơn vào chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Không chỉ gắn bó trong việc giữ gìn sự bình yên của xóm làng, trên cương vị Chủ tịch Hội đồng chức sắc Bàlamôn giáo tỉnh, Sư cả Thường Xuân Hữu còn đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền địa phương trong thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội vùng đồng bào Chăm. Những năm gần đây, diện mạo các khu dân cư đã đổi thay rõ rệt: đường làng được bê tông hóa, điện, trường, trạm y tế, nhà văn hóa được đầu tư xây dựng khang trang. Đằng sau những đổi thay ấy là sự vận động bền bỉ, kiên trì của Sư cả trong việc khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường của bà con.

Dấu ấn rõ nét là từ tháng 8/2018, với sự vận động của ông, thôn Lạc Trị đã ra mắt mô hình “Khu dân cư bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu”. Từ mô hình này, những thói quen mới dần hình thành, đường làng, ngõ xóm sạch sẽ hơn, rác thải được phân loại, nước sinh hoạt hợp vệ sinh được sử dụng rộng rãi. Mô hình sau đó được nhân rộng, trở thành cách làm hiệu quả, phù hợp với điều kiện của nhiều địa phương.

Ông Nguyễn Thành Thắng, Phó Chủ tịch UBND xã Liên Hương cho biết: Sư cả Thường Xuân Hữu là người có uy tín lớn trong cộng đồng người Chăm Bàlamôn, luôn phát huy tốt vai trò cầu nối giữa chính quyền và Nhân dân. Sự gần gũi, trách nhiệm của ông đã góp phần giữ gìn sự đoàn kết giữa các tôn giáo, giữa đồng bào Chăm với các dân tộc anh em khác, qua đó củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Với những đóng góp thầm lặng ấy, Sư cả Thường Xuân Hữu đã được các cấp chính quyền tuyên dương, khen thưởng. Mới đây nhất, ông được vinh dự tham gia Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Lâm Đồng lần thứ I. Đó không chỉ là niềm vinh dự của riêng Sư cả Thường Xuân Hữu, mà còn là niềm tự hào chung của đồng bào Chăm mỗi khi nhắc đến ông - người đã và đang nặng lòng với cộng đồng người Chăm, lặng lẽ gìn giữ và vun đắp sự đoàn kết trong cộng đồng./.

Hồng Hiếu