Trung Quốc sắp khởi công dự án đường sắt thế kỷ Tân Cương - Tây Tạng

Trong tháng 11, Trung Quốc dự kiến bắt đầu xây dựng tuyến đường sắt Tân Cương - Tây Tạng dài 1.980 km, nối thành phố Hotan (Tân Cương) với Lhasa (Tây Tạng). Đây là một trong những công trình hạ tầng táo bạo và tốn kém nhất lịch sử Trung Quốc, được giới chuyên gia gọi là “dự án của thế kỷ” vì quy mô đầu tư và những thách thức kỹ thuật chưa từng có.

Tuyến đường sắt sẽ băng qua núi tuyết, sông băng và vùng đất đóng băng vĩnh cửu, ở độ cao trung bình hơn 4.500m, biến nó thành một trong những tuyến đường sắt cao và khắc nghiệt nhất thế giới.

Công ty Đường sắt Tân Cương - Tây Tạng, thuộc sở hữu nhà nước, được thành lập tháng 8.2025 với vốn đăng ký 95 tỉ nhân dân tệ (khoảng 13,3 tỉ USD). Theo phân tích của Citic Securities, tổng vốn đầu tư có thể lên tới 400 tỉ nhân dân tệ (56,2 tỉ USD) - tương đương 200 triệu nhân dân tệ (28,1 triệu USD) cho mỗi km, vượt qua cả tuyến Tứ Xuyên - Tây Tạng hiện vẫn đang xây dựng (ước tính 320 tỉ nhân dân tệ).

Khoảng 93% ngân sách sẽ dành cho xây dựng cơ sở hạ tầng, gồm 240 tỉ nhân dân tệ (33,6 tỉ USD) cho kỹ thuật dân dụng và 44 tỉ nhân dân tệ (6,1 tỉ USD) cho thiết bị, tạo cú hích lớn cho các ngành sản xuất, vật liệu xây dựng và logistics nội địa. Dự án dự kiến tiêu thụ khoảng 40 triệu tấn xi măng, góp phần thúc đẩy công nghiệp vùng Tây Bắc.

Với Bắc Kinh, tuyến đường sắt này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là công cụ chiến lược trong việc hội nhập, phát triển và ổn định vùng viễn Tây.

Cả Tân Cương và Tây Tạng hiện là hai khu vực tự trị có tốc độ tăng trưởng cao nhất Trung Quốc - đều vượt 6% trong năm 2024. Tuy nhiên, địa hình hiểm trở khiến kết nối giữa hai vùng này và phần còn lại của đất nước còn hạn chế.

Tuyến đường sắt mới sẽ gắn kết hai khu vực chiến lược nằm ở cực Tây và Tây Nam Trung Quốc, đồng thời mở lối thông thương sang Nam Á, phù hợp với sáng kiến Vành đai Con đường mà Trung Quốc đang thúc đẩy.

Một phần đáng kể của tuyến đường sẽ chạy gần đường kiểm soát thực tế Trung - Ấn (LAC), khu vực biên giới vẫn thường xuyên căng thẳng. Điều này khiến dự án mang thêm giá trị quân sự - phòng thủ, giúp Trung Quốc tăng cường khả năng vận chuyển và hậu cần tại khu vực nhạy cảm nhưng hạ tầng còn yếu.

Đối với Tân Cương, tuyến đường sắt sẽ giúp xuất khẩu than, khoáng sản và hàng hóa công nghiệp thuận lợi hơn. Báo cáo của Citic Securities cho biết, sản lượng than xuất khẩu hàng năm của khu vực đã gần chạm ngưỡng 96 triệu tấn - tương đương công suất tối đa của hệ thống đường sắt hiện nay, vì vậy tuyến mới là nhu cầu cấp bách.

Còn Tây Tạng, vốn là khu vực khó tiếp cận nhất Trung Quốc, sẽ lần đầu có đường sắt nối liền với Tân Cương, sau khi đã có các tuyến đến Thanh Hải, Tứ Xuyên và Vân Nam.

Khi hoàn thành, tuyến đường sắt Tân Cương - Tây Tạng này sẽ rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển giữa hai vùng xa xôi nhất Trung Quốc, đồng thời mở rộng ảnh hưởng kinh tế - địa chiến lược của Bắc Kinh trên toàn khu vực Himalaya.