Thương mại toàn cầu suy giảm với tốc độ nhanh nhất kể từ đại dịch Covid-19

Trong tháng 7, doanh số thương mại toàn cầu giảm 3,2% so với cùng tháng năm ngoái, mức giảm mạnh nhất kể từ những tháng đầu của đại dịch vào tháng 8-2020, theo dữ liệu mới nhất của Cơ quan Phân tích chính sách kinh tế Hà Lan (CPB) công bố hôm 25-9.

Trước đó, vào tháng 6, doanh số thương mại toàn cầu cũng đã giảm 2,4%. Số liệu của tháng 7 bổ sung thêm bằng chứng cho thấy tăng trưởng toàn cầu đang chậm lại.

Sau khi bùng nổ trong thời kỳ đại dịch, nhu cầu xuất khẩu hàng hóa toàn cầu suy yếu dần do lạm phát cao và chiến dịch tăng lãi suất mạnh mẽ của các ngân hàng trung ương bắt đầu từ năm 2022. Một nguyên nhân khác là người tiêu dùng phương Tây đang chi tiêu  nhiều cho các dịch vụ trong nước khi các nền kinh tế mở cửa trở lại sau thời gian phong tỏa.

Sự suy giảm của hoạt động xuất khẩu diễn ra trên diện rộng, với hầu hết các nước trên thế giới đều báo cáo doanh số thương mại giảm trong tháng 7.

Trung Quốc, nhà xuất khẩu hàng hóa lớn nhất thế giới, ghi nhận mức giảm doanh số thương mại hàng năm là 1,5%, khu vực đồng sử dụng đồng euro (eurozone) giảm 2,5% và Mỹ giảm 0,6%.

Thương mại thế giới có thể tiếp tục yếu đi trong những tháng tới. Chỉ số nhà quản trị mua hàng toàn cầu của S&P, dữ liệu về hoạt động đặt hàng xuất khẩu mới, ghi nhận sự sụt giảm mạnh trong tháng 8 và tháng 9 ở Mỹ, eurozone và Anh.

Các nhà kinh tế nhận định, kim ngạch xuất khẩu của khu vực eurozone sẽ không thay đổi trong năm nay, sau khi dự báo mức tăng trưởng 2% vào đầu năm.

Dù lãi suất dự kiến sẽ không tăng thêm trong những tháng tới, nhưng các ngân hàng trung ương khó có thể sớm giảm chi phí vay cho đến khi có thêm bằng chứng cho thấy áp lực giá cơ bản đã được kiểm soát. Các nhà phân tích cho rằng tình trạng thắt chặt tín dụng sẽ tiếp tục gây áp lực lên hoạt động xuất khẩu.

“Tác động chậm trễ của lãi suất cao có thể sẽ gây áp lực lên nhu cầu đối với một số hàng hóa nhất định. Có thể phải mất vài tháng nữa thương mại toàn cầu mới chạm đáy”, Ariane Curtis, nhà kinh tế toàn cầu tại Công ty tư vấn Capital Economics, bình luận

Chuyên gia Curtis dự báo, nhu cầu nhập khẩu những hàng hóa thường được mua bằng tiền vay, chẳng hạn như ô tô, nội thật và tư liệu sản xuất , sẽ suy giảm mạnh nhất.

Trong khi đó, Mohit Kumar, nhà kinh tế học tại Công ty dịch vụ tài chính Jefferies, cho rằng thương mại có thể bám sát xu hướng tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Ông dự báo tình trạnh tăng trưởng trì trệ sẽ xảy ra ở mọi nền kinh tế lớn trong các quí tới.

Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế yếu hơn, căng thẳng địa chính trị cũng ảnh hưởng đến thương mại. Trong báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu mới nhất, Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) nhấn mạnh, các biện pháp hạn chế thương mại đã kìm hãm doanh số xuất khẩu kể từ năm 2018.

“Sự phân mảnh về địa kinh tế và xu hướng chuyển sang các chính sách thương mại hướng nội hơn sẽ làm giảm lợi ích từ thương mại toàn cầu và ảnh hưởng đến mức sống, đặc biệt là ở các nước và hộ gia đình nghèo nhất”, OECD cảnh báo.

Bên cạnh đó, CPB ước tính, sản xuất công nghiệp toàn cầu trong tháng 7 giảm 0,1% so với tháng trước, do sản lượng giảm mạnh ở Nhật Bản, eurozone và Anh.

Tuy nhiên, sản lượng công nghiệp của Mỹ tăng 0,7% trong cùng tháng, làm dấy lên hy vọng nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ “hạ cánh mềm”, với lạm phát giảm trở về mức có thể chấp nhận được mà không gây suy thoái kinh tế.