Bức tường drone của EU - tham vọng lớn, trở ngại nhiều

Tuy nhiên, giới quan sát hoài nghi đây là một khẩu hiệu chính trị hơn là thực tế, khi các rào cản kỹ thuật, tài chính và phối hợp vẫn chưa có lời giải.

Tại hội nghị thượng đỉnh EU ở Copenhagen, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen nhấn mạnh: “Châu Âu phải có khả năng tự vệ. Chúng ta cần tăng cường sản xuất drone, tăng cường năng lực chống drone và xây dựng mạng lưới phòng thủ để phát hiện, vô hiệu hóa mọi xâm nhập từ bên ngoài”.

Tuyên bố được đưa ra chỉ vài ngày sau khi nhiều sân bay Đan Mạch buộc phải ngừng hoạt động vì UAV lạ. Trước đó, Ba Lan ghi nhận khoảng 20 drone nghi của Nga vượt không phận, còn Estonia cáo buộc chiến đấu cơ Nga xâm nhập. Những vụ việc này làm dấy lên lo ngại an ninh hàng không và đặt Nga vào tâm điểm chỉ trích, dù Mátxcơva phủ nhận liên quan.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen từ lâu đã kêu gọi xây dựng một “lá chắn” chống UAV trên toàn khối - một mạng lưới cảm biến và vũ khí để phát hiện, theo dõi và vô hiệu hóa máy bay không người lái xâm nhập. Bà Von der Leyen cho biết, sườn phía Đông của châu Âu sẽ là ưu tiên hàng đầu, do gần Nga, nhưng "bức tường drone" sẽ được hình thành như một lá chắn cho toàn bộ lục địa. Ý tưởng này ngay lập tức được NATO ủng hộ, khi Tổng Thư ký Mark Rutte gọi đây là sáng kiến “kịp thời và cần thiết”.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo tính khả thi của kế hoạch. Một quan chức EU thừa nhận, ý tưởng này trông giống như một "chiêu trò PR", che giấu thực tế phức tạp. Việc triển khai hệ thống phòng thủ UAV ở không phận vốn đã chật kín máy bay dân dụng và vận tải tiềm ẩn nguy cơ gây thiệt hại ngoài ý muốn. Thêm vào đó, câu hỏi ai sẽ điều phối toàn khối vẫn chưa có lời đáp.

Vấn đề tài chính cũng nổi lên. Đức - quốc gia đang gia tăng mạnh chi tiêu quốc phòng - tuyên bố không chấp nhận vay chung để tài trợ. Trong khi đó, một số nước Tây và Nam Âu tỏ ra bất bình, lo ngại ngân sách chung sẽ chủ yếu phục vụ lợi ích của các quốc gia gần Nga.

Dù còn nhiều bất đồng, sự đồng thuận tại Copenhagen cho thấy EU đang dồn sự chú ý lớn hơn vào Mátxcơva. “Nga sẽ tiếp tục thử thách chúng ta. Chúng ta phải chuẩn bị và nâng cao năng lực phòng thủ” - Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo khẳng định.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, tranh luận về “bức tường drone” phản ánh sự lúng túng sâu xa hơn: Châu Âu vẫn phụ thuộc lớn vào Mỹ trong an ninh, nhất là phòng không. Tổng thống Donald Trump nhiều lần yêu cầu các đồng minh NATO phải tự gánh vác trách nhiệm thay vì dựa vào Washington.

Trong khi đó, lãnh đạo một số nước EU kêu gọi mở rộng góc nhìn. Thủ tướng Italy Giorgia Meloni nhấn mạnh, biên giới phía Nam cũng cần được quan tâm, còn Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đề nghị bổ sung hệ thống cảnh báo sớm và năng lực tấn công răn đe tầm xa, thay vì chỉ tập trung phòng thủ UAV.

Từ Mátxcơva, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bác bỏ cáo buộc liên quan UAV, đồng thời chỉ trích gay gắt kế hoạch: “Lịch sử cho thấy việc dựng tường luôn là điều tồi tệ. Thật đáng tiếc khi chính sách đối đầu, quân sự hóa lại tạo thêm những rào cản mới ở châu Âu”.

Không chỉ vấn đề an ninh, hội nghị thượng đỉnh EU ở Copenhagen còn chứng kiến cuộc tranh luận về việc sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa tại châu Âu để gây quỹ hỗ trợ Ukraina. Đây vẫn sẽ là chủ đề gây chia rẽ không kém trong thời gian tới.