Nền kinh tế toàn cầu đối mặt với mức tăng trưởng chậm nhất không suy thoái kể từ năm 2008

Nền kinh tế toàn cầu đang đứng trước nguy cơ mất đà tăng trưởng nghiêm trọng. Ngân hàng Thế giới dự báo mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2025 chỉ đạt 2,3%, mức thấp nhất kể từ năm 2008 nếu không tính đến các giai đoạn suy thoái rõ ràng.

Những rào cản thương mại ngày càng gia tăng, đặc biệt là chính sách thuế quan của Mỹ không ngừng leo thang, cùng với sự bất ổn trong các chính sách kinh tế trên diện rộng, được xem là những nguyên nhân chính khiến triển vọng kinh tế bị hạ thấp tại khoảng 70% các nền kinh tế trên thế giới.‏

‏Theo báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu tháng 6 của Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng thương mại toàn cầu sẽ giảm mạnh xuống còn 1,8% trong năm 2025.

Con số này chỉ bằng gần một nửa so với mức tăng trưởng của năm 2024 và thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình dài hạn là 5,9%.

Không chỉ vậy, lạm phát được dự báo sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao, đạt trung bình khoảng 2,9%, do áp lực từ thị trường lao động ngày càng thắt chặt và những cú sốc giá cả gây ra bởi chính sách thuế quan.‏

‏Các nền kinh tế tiên tiến chịu ảnh hưởng nặng nề‏

‏Tại các quốc gia phát triển, bức tranh kinh tế đang trở nên ảm đạm hơn với những điều chỉnh giảm mạnh trong dự báo tăng trưởng.

Chẳng hạn, kinh tế Mỹ được dự đoán chỉ tăng trưởng 1,4% trong năm 2025, thấp hơn nhiều so với các ước tính trước đó, do những biến động trong thương mại và sự hạn chế trong chi tiêu của người dân.

Tương tự, khu vực đồng euro và Nhật Bản cũng đối mặt với triển vọng không mấy sáng sủa, với mức tăng trưởng dự kiến chỉ xoay quanh 0,7%.‏

‏Áp lực đè nặng lên các nước đang phát triển‏

‏Các quốc gia đang phát triển cũng không nằm ngoài vòng xoáy khó khăn. Các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển được dự báo sẽ đạt mức tăng trưởng 3,8% trong năm 2025, giảm so với con số 4,1% từng được kỳ vọng trước đây.

Đối với những nước có thu nhập thấp, dù mức tăng trưởng có thể khả quan hơn một chút, đạt khoảng 5,3%, nhưng vẫn chưa đủ để bù đắp những tổn thất từ đại dịch Covid-19.

Ông Indermit Gill, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, nhận định: “Ngoài khu vực châu Á, thế giới đang phát triển dường như đang trở thành một vùng không còn động lực phát triển.” Đây là hệ quả của xu hướng tăng trưởng suy yếu kéo dài suốt ba thập kỷ qua.‏

‏Nguy cơ từ chính trị và tài chính‏

‏Những thách thức về tài chính và bất ổn chính trị đang khiến tình hình thêm phần nghiêm trọng.

Ngân hàng Thế giới cảnh báo, nếu mức thuế quan trung bình của Mỹ tăng thêm 10 điểm phần trăm và các quốc gia khác đáp trả tương ứng, tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể bị cắt giảm thêm 0,5 điểm phần trăm.

Điều này thậm chí có thể khiến hoạt động thương mại toàn cầu rơi vào trạng thái đình trệ trong nửa cuối năm 2025. Sự thiếu chắc chắn trong chính sách kinh tế kéo dài cũng đang làm lung lay niềm tin của các nhà đầu tư.‏

‏Khả năng ứng phó khác nhau giữa các khu vực‏

‏Khả năng chống chịu với những biến động kinh tế không đồng đều giữa các khu vực. Đông Á, nhờ vào các chính sách kích thích tài chính và sự đóng góp lớn từ sản lượng kinh tế của Trung Quốc, được dự báo sẽ tăng trưởng 4,5%.

Nam Á cũng cho thấy triển vọng tích cực với mức tăng trưởng gần 5,8%, bất chấp những rủi ro từ bên ngoài. Trong khi đó, các khu vực như Mỹ Latinh, châu Âu và Trung Á lại chỉ đạt mức tăng trưởng khiêm tốn, dao động từ 2,3% đến 2,6%.‏

‏Hệ lụy đến xã hội và nợ nần‏

‏Báo cáo của Ngân hàng Thế giới nhấn mạnh những tác động sâu rộng đến nghèo đói, nợ công và ổn định xã hội trên toàn cầu.

Các nền kinh tế đang phát triển, vốn đang phải đối mặt với gánh nặng nợ gia tăng và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài giảm sút, có nguy cơ chứng kiến khoảng cách thu nhập ngày càng nới rộng.

Đến năm 2027, GDP bình quân đầu người tại các quốc gia này có thể thấp hơn khoảng 6% so với dự báo trước đại dịch, đòi hỏi nhiều thập kỷ để phục hồi.

Hơn nữa, áp lực tài chính còn đe dọa làm suy giảm nguồn lực dành cho y tế, giáo dục và các dịch vụ xã hội thiết yếu.‏

‏Cơ hội từ chính sách linh hoạt‏

‏Dù tình hình không mấy khả quan, Ngân hàng Thế giới cho rằng các biện pháp chính sách phù hợp vẫn có thể mang lại hy vọng.

Ông M. Ayhan Kose, Phó Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, nhận định rằng nếu các mức thuế quan hiện tại được giảm một nửa hoặc xóa bỏ, tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể tăng thêm khoảng 0,2 điểm phần trăm trong giai đoạn 2025-2026.

Ông cũng khuyến nghị các nền kinh tế mới nổi cần thúc đẩy hội nhập thương mại sâu rộng hơn, củng cố nền tảng tài chính và cải thiện môi trường kinh doanh để tăng cường khả năng chống chịu.‏

‏Hợp tác quốc tế là chìa khóa‏

‏Ngân hàng Thế giới nhấn mạnh rằng sự hợp tác đa phương, minh bạch trong chính sách thương mại, cùng với việc đầu tư hiệu quả vào nguồn nhân lực và các thể chế, là yếu tố then chốt để đảo ngược xu hướng suy giảm kinh tế hiện nay.

Trong bối cảnh còn nhiều bất ổn, các nhà phân tích cảnh báo rằng những cú sốc mới, dù xuất phát từ địa chính trị, môi trường hay tài chính, đều có thể đẩy nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.