"Cửa sáng" cho xuất khẩu gỗ trong năm 2024?

“Cú đấm” từ nhu cầu yếu

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, năm 2023, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt 13.47 tỷ USD, giảm gần 16% (tương ứng giảm 2.55 tỷ USD) so với năm trước. Tuy nhiên, 2023 là năm đầu tiên mặt hàng gỗ của Việt Nam đứng top 5 trên thế giới. Trong đó, Hoa Kỳ vẫn là thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam, với 7.31 tỷ USD, giảm mạnh 15.6% (tương ứng giảm 1.35 tỷ USD) và chiếm 54% trong tổng trị giá xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước.

Trải qua năm 2023 khó khăn do các thị trường xuất khẩu chính như Mỹ, EU suy yếu, cùng với chi phí nguyên liệu tăng cao đã ảnh hưởng đáng kể đến kết quả kinh doanh toàn ngành gỗ.

Dữ liệu của VietstockFinance cho thấy, trong 16 doanh nghiệp gỗ và sản phẩm gỗ trên sàn chứng khoán công bố kết quả kinh doanh năm 2023, có 9 doanh nghiệp giảm lãi, 4 doanh nghiệp tăng lãi và 3 doanh nghiệp lỗ. Tổng doanh thu và lãi ròng đạt lần lượt gần 18.2 ngàn tỷ đồng, giảm 21% so với năm trước và gần 1.2 ngàn tỷ đồng, giảm 41%.

Xét về con số tuyệt đối, có 5 doanh nghiệp đạt doanh thu trên ngàn tỷ đồng. Cụ thể, “ông lớn” ngành gỗ - Phú Tài (HOSE: PTB) đạt mức cao nhất trong nhóm với hơn 5.6 ngàn tỷ đồng, nhưng thấp hơn 18% so với năm trước.

Cùng ghi nhận doanh thu sụt giảm 2 con số là Gỗ An Cường (HOSE: ACG), Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam (Vinafor, HNX: VIF), Tập đoàn Kỹ nghệ gỗ Trường Thành (HOSE: TTF), đạt lần lượt gần 3.8 ngàn tỷ đồng, 1.7 ngàn tỷ đồng và hơn 1.5 ngàn tỷ đồng. Sơn Hà Sài Gòn (HOSE: SHA) cũng đạt doanh thu hơn 1 ngàn tỷ đồng, giảm nhẹ 2%.

Điểm sáng trong ngành: Xuân Hòa Việt Nam (UPCoM: XHC) và Nam Việt (Navifico, HOSE: NAV) là 2 doanh nghiệp đứng đầu về tăng trưởng doanh thu, đạt 789 tỷ đồng (tăng 44%) và 129 tỷ đồng (tăng 28%).

Lợi nhuận giảm sâu

Năm 2023, biên lợi nhuận gộp trung bình ngành gỗ đạt 19.5%, giảm 0.5% so với năm trước, do nguyên liệu đầu vào và chi phí logistic tăng cao. Cụ thể, biên lợi nhuận gộp của Sản xuất và Thương mại Nam Hoa (HOSE: NHT) giảm 6%, xuống 12.9%; hay như mảng gỗ PTB có biên lợi nhuận gộp giảm 3.4%, về mức 20%.

Minh Hữu Liên (HNX: MHL) là doanh nghiệp hiếm hoi trong ngành lỗ gộp do kinh doanh dưới giá vốn trong năm 2023. Còn với Vinafor, Chế biến Gỗ Thuận An (HOSE: GTA) và Đầu tư BKG Việt Nam (HOSE: BKG) là những dấu ấn tích cực về tăng trưởng biên lợi nhuận gộp.

Lợi nhuận ròng của 8/16 doanh nghiệp giảm mạnh 2 con số trong năm 2023. NHT lao dốc 98% so với cùng kỳ, từ mức 66 tỷ đồng còn vỏn vẹn 500 triệu đồng; BKG giảm 62% lợi nhuận ròng, chỉ đạt 10 tỷ đồng.

Dù vậy, tiêu cực nhất trong nhóm gọi tên Gỗ MDF VRG - Quảng Trị (UPCoM: MDF) lần đầu lỗ trong suốt 17 năm hoạt động (từ 2006); Savimex (HOSE: SAV) lỗ trở lại sau 8 năm (kể từ 2015); MHL lỗ trong khi năm trước vẫn có lãi.

Kết quả này thổi bay toàn bộ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối tích lũy của MDF và MHL. Tại thời điểm cuối năm 2023, MDF lỗ lũy kế hơn 23 tỷ đồng, còn MHL lỗ lũy kế gần 20 tỷ đồng.

Trong khi đó, TTF tăng trưởng lợi nhuận ròng xấp xỉ gần 4 lần năm trước, đạt 11 tỷ đồng, chủ yếu do khoản lãi từ công ty liên doanh liên kết và tiết giảm các chi phí.

Tuy nhiên, quán quân lợi nhuận thuộc về ACG, đạt 437 tỷ đồng, chiếm 38% lợi nhuận cả nhóm, dù giảm 29% so với năm trước. Công ty cũng không thể hoàn thành kế hoạch lãi 668 tỷ đồng đề ra cho năm 2023.

Duy chỉ có Navifico và Chế biến gỗ Thuận An (HOSE: GTA) công bố hoàn thành vượt kế hoạch lợi nhuận năm 2023. Với kết quả kém tích cực, có 9/16 doanh nghiệp chưa thực hiện được 3/4 chặng đường về đích.  

Năm 2023, giá cổ phiếu các doanh nghiệp gỗ và sản phẩm gỗ phân hóa. Một nửa số mã có mức tăng bình quân trội hơn so với mức tăng 12% của VN-Index, trong đó TLD (+100%), PTB (+47%) và VIF (+41%) là những dấu ấn tích cực nhất; còn gây thất vọng nhất là MHL (-46%).

Tính từ đầu năm đến ngày 06/03/2024, nhóm cổ phiếu ngành gỗ giao dịch với đa số nằm dưới mức tăng trung bình 11.8% của VN-Index. Mức giảm mạnh nhất là MDF (-13.4%); NAV (-12.2%); MDF (-12%).

Trên thị trường, cổ phiếu ngành gỗ không nhận được nhiều sự quan tâm của giới đầu tư. Ngoại trừ, TTF có thanh khoản bình quân vài triệu cp/ngày, các cổ phiếu khác có thanh khoản chỉ từ vài ngàn đến vài chục ngàn đơn vị.

Sau cơn mưa, trời có sáng?

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, trong nửa đầu tháng 2 (từ ngày 1-15/2), xuất khẩu gỗ và sản phẩm từ gỗ đạt 353.97 triệu USD; lũy kế từ đầu năm đến ngày 15/2 đạt 1.82 tỷ USD, tăng 0.61 tỷ USD so với cùng kỳ.

Riêng tháng đầu năm 2024, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ bứt phá mạnh mẽ, đạt 1.47 tỷ USD, tăng 9.7% so với tháng trước và tăng 83.1% so với cùng kỳ năm trước.

Cùng với những triển vọng tươi sáng tại thị trường Hoa Kỳ và châu Âu, ngành gỗ Việt Nam đang phấn chấn hướng đến mục tiêu 16 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm 2024.

Các doanh nghiệp cũng đang nỗ lực mở rộng thị trường mới, đa dạng kênh bán hàng để bảo đảm chỉ tiêu cả năm. Theo ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), dù thị trường đã có dấu hiệu hồi phục, năm 2024 vẫn tiềm ẩn một số rủi ro cho ngành.

"Năm 2024, ngành gỗ vẫn nằm trong thế có nhiều bất ổn. Giải pháp trọng tâm nhất trong năm 2024 là tạo ra hình ảnh ngành gỗ Việt Nam phát triển bền vững, dựa trên yếu tố cơ bản là sử dụng gỗ có chứng chỉ và sản phẩm giảm phát thải" - ông Đỗ Xuân Lập nhấn mạnh.

Nỗi lo còn đó

Dù tín hiệu đầu năm khá lạc quan, các doanh nghiệp xuất khẩu gỗ đang đứng trước nỗi lo mới như căng thẳng trên Biển Đỏ khiến giá cước vận chuyển hàng hóa tăng cao.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, giá cước vận tải hàng hóa sang EU và Hoa Kỳ đã có dấu hiệu hạ nhiệt, khi bước vào tuần giảm thứ 3 liên tiếp. Điều này mang lại hy vọng cho nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đồ gỗ.

Ngoài ra, doanh nghiệp xuất khẩu gỗ phải đối mặt với nỗi lo nợ xấu, nợ khó đòi khi đối tác gặp khó khăn về tài chính. Đơn cử, việc hãng nội thất hơn 30 năm tuổi Noble House (Mỹ) đệ đơn xin phá sản đã ảnh hưởng tới ít nhất 2 doanh nghiệp trên sàn là CTCP Cẩm Hà (UPCoM: CHC) và Phú Tài.

Trong đó, Noble House là khách hàng chính, đóng góp bình quân khoảng 50% tổng doanh thu của Cẩm Hà. Còn tại Phú Tài, tính đến cuối năm 2023, khoản phải thu ngắn hạn đối với Noble House khoảng 61 tỷ đồng, tăng mạnh so với mức 8 tỷ đồng đầu năm.

Theo dự báo của SSI Research, Phú Tài sẽ phải tìm khách hàng mới để bù đắp cho khoản doanh thu hơn 100 tỷ đồng/năm, phải trích lập dự phòng từ 30 - 40% giá trị, tương đương khoảng 20 - 25 tỷ đồng trong năm 2024.

Trước đó, trong thư gửi cổ đông ngày 10/10/2023, Phú Tài cho biết, Noble House vẫn đang liên hệ đặt hàng nhằm duy trì hoạt động kinh doanh thường xuyên và thực hiện thanh toán theo quyết định của tòa án. Đơn hàng của các khách hàng xuất khẩu sang thị trường Mỹ vẫn duy trì ổn định và có xu hướng gia tăng trong thời gian tới.