Đừng nghiệt ngã với người lao động

Qua 2 năm chống chọi vì đại dịch, một số doanh nghiệp (DN) gắng gượng trụ lại, sau đó có được đơn hàng để duy trì sản xuất dù đơn hàng không được dồi dào như trước. Nhiều DN, nhất là ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày, lại không thể vượt qua khó khăn, đành giải thể hoặc thu hẹp sản xuất.

Đó là tình trạng lao động - việc làm khá phổ biến trong năm 2023. Theo Tổng cục Thống kê, 6 tháng đầu năm 2023, số DN tạm ngừng kinh doanh có thời hạn là 60.200 DN (tăng 18,2% so với cùng kỳ năm trước); 31.000 DN ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể (tăng 28,9%); 8.800 DN hoàn tất thủ tục giải thể (tăng 2,8%). Tính chung, nửa đầu năm 2023 đã có 100.000 DN đóng cửa.

Báo cáo về kết quả khảo sát tình hình DN do Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (còn gọi là Ban IV) thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng cũng cho biết trong tổng số 9.556 DN tham gia khảo sát, có 82,3% DN dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong các tháng còn lại của năm. Ban IV cũng dự báo làn sóng sa thải người lao động (NLĐ) có thể sẽ tiếp diễn ở các tháng cuối năm 2023 do những khó khăn vĩ mô và nội tại của DN.

Đây cũng là thời điểm hầu hết các DN phải sắp xếp lại dây chuyền sản xuất, bố trí nguồn lao động. Tuy nhiên, cũng có người sử dụng lao động lợi dụng tình trạng này để sắp xếp lại lao động một cách mạnh tay, nhất là thanh lý lao động bằng nhiều lý do để chấm dứt hợp đồng lao động với NLĐ tuổi đã cao, không còn phù hợp với yêu cầu phát triển DN.

Theo luật định, người sử dụng lao động phải xây dựng phương án sử dụng lao động và thanh toán đầy đủ các chế độ cho NLĐ bị mất việc, nhất là các vấn đề về tiền lương, thưởng, trợ cấp mất việc, thôi việc; cùng những khoản tiền khác như tiền lương cho những ngày làm việc chưa được thanh toán, tiền phép năm, tiền trợ cấp thất nghiệp... Ngoài các khoản này, tùy theo nội dung hợp đồng lao động, thỏa ước lao động về các khoản tiền sau khi nghỉ việc mà NLĐ sẽ được hưởng thêm các quyền lợi đó.

Mới đây, ngày 25-8, Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ ban hành Quyết định 7785 về việc tiếp tục hỗ trợ đoàn viên Công đoàn, NLĐ bị giảm thời gian làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động do DN bị cắt, giảm đơn hàng, mức chi dự kiến cho việc hỗ trợ này là khoảng 145 tỉ đồng. Việc hỗ trợ này thể hiện sự chăm lo cho đoàn viên - lao động của tổ chức Công đoàn, giúp họ vượt qua những ngày khó khăn nhất về đời sống - việc làm.

Trong trường hợp phải sắp xếp lại của DN là chính đáng và là tình thế "chẳng đặng đừng", cần có cái nhìn cảm thông, mong DN vượt qua khó khăn, sớm trở lại thị trường và NLĐ được ổn định việc làm, thu nhập. Thế nhưng, DN cũng đừng nên lợi dụng hoàn cảnh này để đẩy NLĐ ra khỏi nơi làm việc. Lúc này, tuổi đã cao, NLĐ chỉ có thể làm các công việc thời vụ, đắp đổi qua ngày. Các khoản quyền lợi chính đáng, hợp pháp, nếu được chi trả đầy đủ, cũng giúp NLĐ vượt qua những ngày đầu khó khăn khi mất việc làm, song cơ quan quản lý nhà nước về lao động là ngành lao động - thương binh và xã hội cũng như tổ chức Công đoàn cần giám sát chặt chẽ để hạn chế thấp nhất tình trạng DN bớt xén hay chi trả không đầy đủ cho NLĐ.