Thu BHXH bắt buộc với hộ kinh doanh là sai nhưng chưa phát hiện tiêu cực

Ngày 6-6, tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương Binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) Đào Ngọc Dung, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) nêu nhiều địa phương có tình trạng thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể trong khi các đối tượng không thuộc đối tượng phải đóng bảo hiểm bắt buộc.

"Đề nghị Bộ trưởng làm rõ có tiêu cực trong thu bảo hiểm xã hội như trên hay không, trách nhiệm thuộc về cơ quan nào, hướng xử lý thời gian tới ra sao" - đại biểu chất vấn Bộ trưởng Đào Ngọc Dung.

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định việc thu bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với các chủ hộ kinh doanh cá thể là sai về chủ trương. "Đây là trách nhiệm của cơ quan tổ chức thực hiện, là Bảo hiểm xã hội Việt Nam, là bảo hiểm xã hội các địa phương"- Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cho rằng việc này đã được phát hiện sớm, Bộ trưởng cho biết Bộ LĐ-TB-XH đã làm việc với Bảo hiểm xã hội Việt Nam, có văn bản chấn chỉnh tình trạng này. Do đó, thời gian qua, những trường hợp thu bảo hiểm xã hội nhưng chưa giải quyết được là do đang có vướng mắc. Còn phần lớn hộ kinh doanh cá thể đóng bảo hiểm xã hội, ông Đào Ngọc Dung cho biết các địa phương đã xử lý linh hoạt.

"Nhiều trường hợp đồng ý chuyển sáng đóng bảo hiểm tự nguyện, nhiều trường hợp đồng ý thoái thu, một số trường hợp mong muốn được tiếp tục đóng bảo hiểm" - Bộ trưởng cho hay.

Người đứng đầu Bộ LĐ-TB-XH cho biết 8 đoàn kiểm tra của Ban kinh tế Trung ương cùng với Bộ đã kiểm tra tại các địa phương, cho thấy con số hộ kinh doanh cá thể đóng bảo hiểm xã hội đã giảm xuống rất nhiều, đã giải quyết căn bản.

Về vấn đề có tiêu cực hay không trong việc này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết chưa phát hiện được tiêu cực hay trục lợi, nhưng "sai là có sai". Về trách nhiệm, ông khẳng định sẽ phải xử lý theo quy định của pháp luật.

Để giải quyết căn cơ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết trong chương trình xây dựng pháp luật, sẽ đưa đối tượng hộ kinh doanh cá thể vào diện đóng bảo hiểm bắt buộc khi sửa luật Bảo hiểm xã hội.

Trước mắt, ông Đào Ngọc Dung đề xuất đưa vào Nghị quyết chất vấn kỳ họp này đưa nội dung cho phép Chính phủ thực hiện các biện pháp cần thiết để đảm bảo quyền lợi cho đối tượng đóng bảo hiểm. Theo Bộ trưởng, nếu đưa vào Nghị quyết thì sẽ giải quyết được ngay các bất cập.

Trước đó, trong báo cáo dân nguyện gửi đến kỳ họp của Quốc hội, cử tri tỉnh Cao Bằng đề nghị giải quyết việc chủ hộ kinh doanh cá thể đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng chưa được tính thời gian đóng để hưởng chế độ bảo hiểm xã hội.

Qua giám sát của Ban Dân nguyện (thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội) cho thấy theo quy định của pháp luật, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Nhưng từ tháng 1-2003 đến tháng 12-2021, cơ quan bảo hiểm xã hội tại nhiều địa phương đã thu bảo hiểm này đối với những trường hợp nêu trên.

Theo số liệu của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tại thời điểm tháng 9-2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Do việc này thực hiện không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để hưởng chế độ, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng được gần 20 năm.

Điều này đã khiến người dân bức xúc, một số trường hợp đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện bảo hiểm xã hội tỉnh ra tòa án. Theo Ban Dân nguyện, sự việc trên đã gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể, cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.

Từ đó, Ban Dân nguyện kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ LĐ-TB-XH, Bảo hiểm xã hội Việt Nam nghiên cứu, rà soát, đánh giá việc thực hiện bảo hiểm xã hội bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể trên phạm vi toàn quốc, trình Chính phủ phương án giải quyết dứt điểm khiếu nại, tố cáo.