Giải quyết dứt điểm việc thu sai BHXH với hộ kinh doanh

Tại Nghị quyết phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 5-2023, Chính phủ yêu cầu BHXHViệt Nam chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương khẩn trương xây dựng báo cáo, cập nhật số liệu và đề xuất phương án giải quyết dứt điểm đối với tình trạng thu BHXH không đúng quy định của pháp luật đối với chủ hộ kinh doanh. Đồng thời, tổng hợp ý kiến của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các Bộ, ngành có liên quan để trình Chính phủ trước ngày 30-6-2023.

Bên cạnh đó, cần triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển người tham gia BHXH, đôn đốc thu, giảm số tiền chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội; hạn chế số người lao động rút BHXH một lần. Quản lý quỹ chặt chẽ, an toàn, hiệu quả, tăng trưởng bền vững; giải quyết, chi trả kịp thời, đầy đủ các quyền lợi cho người tham gia BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đột xuất, kịp thời xử lý nghiêm theo pháp luật các vi phạm, nhất là việc chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Trước đó, vấn đề thu BHXHkhông đúng quy định của pháp luật đối với chủ hộ kinh doanh đã được nêu trong Báo cáo số 468/BC-UBTVQH15 ngày 17-5-2023 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV.

Thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng

Báo cáo giám sát của Ban Dân nguyện cho thấy theo quy định của pháp luật về BHXH, chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng từ tháng 1-2003 đến tháng 12-2021, cơ quan BHXH tại nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này. Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9-2016, đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc. Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ, đặc biệt có nhiều trường hợp đóng BHXH được gần 20 năm.

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9-2016, đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXHbắt buộc. Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXHbắt buộc.

Hiện các cơ quan đang đề xuất 3 hướng giải quyết. Đó là nếu được Quốc hội cho phép thì chuyển toàn bộ số hộ kinh doanh này sang BHXH bắt buộc để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Với những trường hợp không muốn hoặc không có nhu cầu thì có thể chuyển sang BHXH tự nguyện. Còn trường hợp cả người lao động lẫn cơ quan không đồng ý thì thoái thu, việc tính lãi ít nhất phải tính bằng tăng trưởng mà Quỹ bảo hiểm đã và đang sử dụng để tăng trưởng.