Những phát hiện mới trong quá trình khai quật tại Khu đền tháp Mỹ Sơn
Hơn hai tuần qua, Tiến sĩ khảo cổ học Patrizia Zolese, Giám đốc Qũy C.M. Lerici (Italy) luôn có mặt rất sớm tại nhóm tháp L, nằm trong vùng lõi Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn (xã Duy Phú, huyện Duy Xuyên, Quảng Nam) và kết thúc một ngày làm việc lúc chiều muộn.
Công việc của bà là cùng các chuyên gia đến từ Italy, Việt Nam và đội ngũ công nhân lành nghề tiến hành một cách cẩn trọng công việc bóc tách, dọn dẹp khoa học các ngôi tháp bị đổ trong nhóm tháp L.
Trên cơ sở đó, Tiến sĩ Patrizia Zolese và cộng sự thực hiện biện pháp gia cố, gia cường bảo vệ nguyên trạng nền móng kiến trúc của nhóm tháp L bị vùi sâu trong lòng đất. Từ đó, nhóm đề xuất phương án trùng tu di sản một cách khoa học, hài hòa nhất, đảm bảo nguyên tắc giữ được nguyên vẹn giá trị gốc của di sản.
Tiến sĩ khảo cổ học Patrizia Zolese chia sẻ, “mục tiêu chính của chúng tôi trong công tác bóc tách dọn dẹp khoa học các phế tích của nhóm tháp L là tìm ra cứ liệu xác thực làm cơ sở khoa học cho việc trùng tu nhóm tháp L. Với những kế quả ban đầu cho thấy, nhóm tháp L có kết cấu, kiểu dáng không chỉ khác xa với các nhóm tháp khác trong Khu Đền tháp Mỹ Sơn mà còn khác xa với các ngôi đền tháp khác trong kiến trúc Chăm Pa”.
Những phát hiện đầu tiên đã cho thấy, nhóm tháp L là công trình phục vụ việc dừng chân, chuẩn bị hành lễ của các bậc quân vương, của các tầng lớp bên trong Bà la môn giáo. Những phát lộ về nền móng, tường bao của nhóm tháp L cho thấy sự khác biệt trong kết cấu và kiến trúc của nhóm tháp L với các nhóm tháp khác. Nhiều vật liệu và kết cấu được tìm thấy trong quá trình khai quật cho thấy tháp L1 là công trình có hai tầng mái rất độc đáo và được xây dựng vào đầu thế kỷ XV. Hy vọng là nhóm tháp L sẽ mở ra nhiều bí ẩn lý thú trong quá trình bóc tách dọn dẹp khoa học và trùng tu sau này.
Cách nhóm tháp L không xa là nhóm tháp E và F gồm 11 tháp, trong đó, nhóm tháp E gồm 8 công trình kiến trúc (từ E1-E8), nhóm tháp F gồm 3 tháp F1, F2 và F3 là những di tích đang được các chuyên gia Việt Nam và Ấn Độ thực hiện trùng tu, tôn tạo khẩn cấp, hết sức cẩn trọng.
Trưởng nhóm chuyên gia thực hiện Dự án bảo tồn, tôn tạo, trùng tu khu tháp E, F, kỹ sư khảo cổ học Danve D.S đến từ Cơ quan Nghiên cứu Khảo sát, khảo cổ học Ấn Độ (ASI) cho biết: “Trước mắt, trong năm 2025, chúng tôi tập trung vào việc trùng tu khẩn cấp các tháp F1, F2 và F3. Những phát lộ ban đầu trong quá trình bóc tách dọn dẹp khoa học các phế tích của nhóm tháp E và F cho thấy các nhóm tháp này được xây dựng trên nền tảng kết hợp giữa kiến trúc gạch với gỗ, ngói”.
Nhìn chung, kết cấu của các tháp đều xây bằng gạch, xếp chồng lên nhau, không có vết mạch vữa. Giải pháp này được chúng tôi áp dụng triệt để trong quá trình trùng tu nhằm bảo vệ một cách tốt nhất các giá trị gốc của di tích, chuyên gia Danve D.S chia sẻ.
Thạc sĩ Nguyễn Văn Thọ, Trưởng phòng Bảo tồn, bảo tàng Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn thông tin, những phát lộ trong quá trình bóc tách dọn dẹp khoa học tại các nhóm háp L và E, F, tiếp tục là những minh chứng cụ thể về giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn.
“Kết quả những cuộc khai quật vừa qua, nhất là phát hiện mới trong lần khai quật hiện tại đã cho thấy các công trình kiến trúc này có niên đại từ rất sớm. Những phát hiện về điêu khắc nghệ thuật trong lần khai quật này còn cho thấy tục thờ Silve giáo cũng như sự giao lưu văn hóa giữa vương triều Chăm Pa với các quốc gia cổ trong khu vực”, Thạc sĩ Nguyễn Văn Thọ nêu rõ.
Do tác động của nhiều yếu tố, nhất là tác động về thời gian, nhiều hạng mục trong các khu đền tháp đã xuống cấp và hư hỏng nghiêm trọng. Do vậy, sự vào cuộc quyết liệt trong công tác bảo tồn một cách cấp thiết các nhóm tháp, nhất là tháp E, F là việc làm hết sức bức bách.
Giám đốc Ban Quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn Nguyễn Công Khiết cho biết, cùng với trùng tu các nhóm tháp E, F, mới đây, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương đã ký Quyết định số 1263/QĐ-BVHTTDL cho phép Ban Quản lý Di sản Văn hóa Mỹ Sơn phối hợp Viện Bảo tồn di tích, Viện Khảo cổ học và Quỹ C.M. Lerici (Italy) khai quật khảo cổ tại Nhóm tháp L thuộc Khu đền tháp Mỹ Sơn với diện tích 150m2. Những phát hiện mới trong quá trình bóc tách dọn dẹp khoa học tại Khu đền tháp Mỹ Sơn không những tiếp tục minh chứng cụ thể về những giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn mà còn mở ra nhiều bí ẩn lý thú, góp phần giải mã những bí ẩn nghìn năm trong lòng tháp cổ.../.
Đoàn Hữu Trung
