Giá trị đô thị Huế trong dòng chảy lịch sử

Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Huế Nguyễn Chí Tài cho biết, hướng tới mục tiêu xây dựng Huế trở thành đô thị di sản phát triển bền vững, việc nghiên cứu một cách hệ thống tiến trình hình thành và phát triển đô thị, nhận diện đầy đủ các giá trị lịch sử, văn hóa và cấu trúc không gian, đồng thời làm rõ mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển có ý nghĩa đặc biệt quan trọng cả về mặt khoa học và thực tiễn. Hội thảo là diễn đàn học thuật quan trọng nhằm tập hợp các kết quả nghiên cứu, trao đổi quan điểm khoa học và tiếp cận đa ngành đối với vấn đề đô thị Huế. Các tham luận và ý kiến thảo luận sẽ góp phần bổ sung những luận cứ khoa học có giá trị, phục vụ công tác quy hoạch, bảo tồn và phát triển đô thị Huế trong thời gian tới.

Hội thảo nhận được 31 tham luận đóng góp; trong đó, 22 bài của 26 tác giả được chọn in vào kỷ yếu. Các tham luận tập trung 3 nội dung chính gồm: Huế qua các giai đoạn lịch sử; Đặc trưng, giá trị đô thị Huế; Sự phát triển đô thị Huế ngày nay.

Các tham luận đã làm rõ nhận định đô thị Huế có lịch sử hình thành lâu đời, khởi nguồn từ thời Champa với dấu tích thành Lồi và thành Hóa Châu. Đến thế kỷ XIV, thành Hóa Châu là trụ sở của quốc gia Đại Việt ở phía Nam, quá trình phát triển đô thị gắn liền với sự nghiệp mở cõi và xây dựng trung tâm chính trị của các chúa Nguyễn, từ Ái Tử, Trà Bát, Dinh Cát (Quảng Trị) vào Phước Yên, Kim Long, Bác Vọng và Phú Xuân (Huế).

Từ cuối thế kỷ XVIII, Phú Xuân trở thành kinh đô của triều đại Tây Sơn và sau đó là triều Nguyễn, được quy hoạch theo mô hình kinh đô của đất nước thống nhất. Năm 1945, sau khi chế độ quân chủ sụp đổ, thành phố Huế đã có nhiều thay đổi theo tính chất của từng giai đoạn lịch sử.

Huế là đô thị hiếm hoi hội tụ các loại hình kiến trúc dân gian, cung đình, thuộc địa và hiện đại; phát triển hài hòa giữa kiến trúc, cảnh quan và văn hóa, tạo nên bản sắc riêng có. Bằng phương pháp tiếp cận liên ngành, phân tích số liệu cùng các yếu tố địa chính trị, quân sự, kinh tế theo hoàn cảnh lịch sử, Tiến sĩ Nguyễn Đính (Viện Công nghệ Môi trường, Giảm nhẹ thiên tai và Biến đổi khí hậu) đã chứng minh vai trò quyết định của sông Hương đối với sự hình thành và phát triển đô thị Phú Xuân, nay là thành phố Huế. Sông Hương không chỉ là yếu tố then chốt để chọn đặt Kinh đô, mà còn là trục phát triển chủ đạo, nguồn tài nguyên đảm bảo dân sinh, kinh tế - xã hội và môi trường; đồng thời bồi đắp “phù sa văn hóa”, tạo nên hồn cốt đô thị di sản. Từ nhận định “không có sông Hương sẽ không có đô thị Huế”, Tiến sĩ Nguyễn Đính nhấn mạnh sự cần thiết của các giải pháp bảo vệ và phát huy giá trị dòng sông, xem đây là nền tảng cho mô hình đô thị sơn - thủy bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và khủng hoảng môi trường hiện nay.

Nhìn từ kinh nghiệm bảo tồn và phát huy di sản ở một số địa phương và các nước trong khu vực, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Mạnh, Hội Khoa học Lịch sử thành phố Huế kiến nghị một số giải pháp nhằm bảo tồn, phát huy giá trị đô thị di sản Huế. Đó là phát động toàn dân tham gia bảo tồn, phát huy giá trị đô thị di sản; lập kế hoạch bảo tồn di sản theo giai đoạn, khu vực và từng loại hình; giao lưu học hỏi kinh nghiệm bảo tồn, phát huy di sản ở một số địa phương khác; chú trọng phát triển du lịch để coi đó là nhân tố đòn bẩy bảo tồn, phát huy đô thị di sản.../.


Mai Trang