Bảo tồn và phát huy giá trị Cây di sản Việt Nam

Các Cây di sản Việt Nam trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp là những cây cổ thụ đáp ứng tiêu chí: Mọc tự nhiên, cây to hùng vĩ, có hình dáng đặc sắc, có giá trị về đa dạng sinh học và môi trường, văn hóa, lịch sử.

Trong đó, nổi bật nhất là cây khế, cây sộp trong Khu mộ cụ Nguyễn Sinh Sắc. Đây là những cây cổ thụ đầu tiên của tỉnh Đồng Tháp (cũ) được công nhận Cây di sản Việt Nam. Cây khế 287 năm tuổi cùng cây sộp 326 năm tuổi được ông Ngô Văn Hay tức thầy giáo Kỳ ở làng Tân Hưng, Sa Đéc trước đây vì mến mộ, biết ơn cụ Phó bảng đã hiến tặng cho Khu di tích cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc năm 1977. Đây được xem như những thực thể sống đã trường tồn cùng thời gian, minh chứng lịch sử của Đồng Tháp (cũ) trong gần 3 thế kỷ qua.

Cây trôm ở Gò Tháp Mười (thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt Gò Tháp) có tuổi thọ trên 100 năm, được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam vinh danh là Cây di sản Việt Nam vào năm 2015. Cây cao khoảng 25 mét, chu vi gốc cây hơn 8 mét. Tán cây rộng, che mát một phần Gò Tháp Mười.

Tại xã Long Bình, tỉnh Đồng Tháp hiện nay có 2 cây đa 300 tuổi được công nhận Cây di sản Việt Nam. Trong đó, cây đa di sản ở đình Bình Luông Trung, ấp Thuận Trị, xã Long Bình 300 năm tuổi. Cây có chu vi 50 mét, cao 25 mét.

Ông Nguyễn Hữu Đức, Trưởng ấp Thuận Trị, xã Long Bình cho biết, cây đa này có khoảng từ năm 1715, tức cách đây 300 năm. Trong trận bão lịch sử năm 1904, để tránh nước biển tràn dâng, người dân ở xung quanh đến cây đa này trú ẩn.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, cây đa bị quân lính đốn phá hai lần (năm 1947 và 1950) nên thân chính bị mục gãy nhưng các rễ phụ, cành và nhánh vẫn phát triển sum suê đến ngày nay.

Cây đa đình Bình Long Trung được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận Cây di sản Việt Nam tại Quyết định số 110/QĐ-HMTg, ngày 2/6/2025. Người dân trong xã xem đây là cây linh thiêng của địa phương nên thường đến thắp hương vào các dịp.

Ngoài ra, cây đa 300 tuổi ở chùa Ông, ấp Long Thới, xã Long Bình cũng được công nhận Cây di sản Việt Nam theo Quyết định số 110/QĐ-HMTg ngày 2/6/2025. Cây đa ở chùa Ông sau nhiều năm bị ảnh hưởng bởi bom mìn cùng thời gian, hiện nay, cây có các nhánh, cành phụ, rễ chia thành 3 gốc (gốc 1 có chu vi 10 mét, đường kính 4,5 mét; gốc 2 có chu vi 4,5 mét, đường kính 1,6 mét; gốc 3 có chu vi 6,6 mét, đường kính 2,5 mét). Cây có chiều cao 20 mét, độ rộng tán che 1.507 mét vuông.

Ông Nguyễn Văn Hoàng, ấp Long Thới, xã Long Bình cho biết, cây đa chùa Ông ấp Long Thới từ xưa đến nay đã được xem là nơi linh thiêng của xã.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, nơi đây từng là nơi trú ẩn và hội họp của ta đánh địch. Năm 1965, địch nghi lực lượng cách mạng đang trú ẩn tại khu vực chùa gần cây đa nên cho pháo binh bắn phá khu vực này làm 8 người thương vong.

Cây đa thường xuyên hứng chịu bom mìn nên thân chính bị mục gãy, tuy nhiên các cành vẫn phát triển tốt. Hằng năm người dân tổ chức cúng 3 lần vào ngày 13 tháng Giêng, ngày 13/5 âm lịch và ngày 24/6 âm lịch. Vào ngày 13 tháng Giêng hằng năm, người dân tổ chức cúng rất lớn, du khách thập phương tới rất đông, có hát bội, múa mâm xôi… trở thành nét đẹp truyền thống của bà con trong xóm, ấp.

Ông Châu Anh Vũ, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Long Bình cho biết, người dân địa phương rất tự hào khi trên địa bàn xã có 2 cây được công nhận Cây di sản Việt Nam nên chung tay góp sức bảo vệ.

Thời gian tới, Ủy ban nhân dân xã Long Bình tiếp tục quan tâm, chỉ đạo các ngành, đặc biệt là Hội Quản lý cây di sản nỗ lực bảo tồn, tạo cảnh quan môi trường hướng đến quy hoạch khu du lịch tâm linh nhằm giới thiệu thêm về giá trị của cây di sản cũng như góp phần tạo ý thức bảo vệ môi trường cho người dân.

Ông Phạm Văn Chính, Chủ tịch Hội sinh vật cảnh tỉnh Tiền Giang (cũ) cho biết, trước tình trạng biến đổi khí hậu diễn biến cực đoan như hiện nay, việc xây dựng hồ sơ cho các cây cổ thụ trên địa bàn tỉnh để được công nhận là cây di sản càng trở nên cấp thiết.

Các cây cổ thụ khi được công nhận là cây di sản, chính quyền cùng cộng đồng quan tâm chăm sóc giúp các cây này phát triển tốt; nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường của mỗi người dân, du khách trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp như hiện nay.

Đặc biệt, việc đề xuất công nhận các cây cổ thụ là Cây di sản Việt Nam sẽ là điểm nhấn để người dân địa phương, học sinh, sinh viên, du khách tham gia học tập, thực tập và nghiên cứu khoa học; đồng thời, giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho thế hệ mai sau./.

Hữu Chí