Việt Nam "trùm" 2 loại hạt: Giá tăng kinh ngạc, nông dân thu bạc tỷ

Giá lập đỉnh lịch sử

Báo cáo mới nhất của Bộ NN-PTNT cho thấy, nửa đầu năm nay, nước ta xuất khẩu khoảng 902.000 tấn cà phê, thu về 3,22 tỷ USD. So với cùng kỳ năm ngoái, lượng cà phê xuất khẩu giảm 10,5% nhưng giá trị lại tăng mạnh 34,6%. Lý do là giá cà phê xuất khẩu bình quân tăng 50,4% so với cùng kỳ năm 2023. 

Tương tự, tính đến giữa tháng 6/2024, nước ta xuất khẩu gần 129.000 tấn hạt tiêu các loại, kim ngạch đạt 565,3 triệu USD. So với cùng kỳ năm ngoái, lượng hạt tiêu xuất khẩu giảm 10% nhưng giá trị lại tăng mạnh 27% nhờ giá hạt tiêu tăng mạnh và neo ở ngưỡng cao.

Khi nói về diễn biến giá cà phê và hạt tiêu trong nửa đầu năm nay, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group - thốt lên: “Đi hết từ bất ngờ này đến bất ngờ khác”. Kinh doanh buôn bán được 25 năm, chưa bao giờ ông được chứng kiến những thời điểm các mặt hàng nông sản này khiến cả thế giới kinh ngạc, chứ không chỉ riêng Việt Nam.

Theo đó, giá cà phê tăng 320% từ đầu vụ đến cuối vụ nên người nông dân tràn ngập niềm vui và thu được rất nhiều tiền. Trong khi đó, các nhà xuất khẩu và mua hàng trên thế giới gặp rất nhiều khó khăn vì giá cao và nguồn cung giảm.

Giá hồ tiêu cũng bất ngờ tăng phi mã. Chỉ trong vòng 3 tuần, giá tiêu tăng gấp đôi, gây sửng sốt với người mua toàn cầu. Ngay cả với doanh nghiệp cũng thắc mắc, không hiểu vì sao giá lại tăng đến vậy, ông Thông chia sẻ.

Thực tế, từ đầu năm đến nay, giá hạt tiêu tại thị trường nội địa trên đà tăng mạnh. Đầu năm nay, giá tiêu chỉ dao động ở 80.000-82.000 đồng/kg, sau đó giá tăng từng ngày. Đặc biệt, nửa đầu tháng 6 vừa qua, giá loại hạt này tăng sốc, đạt đỉnh 180.000 đồng/kg vào ngày 12/6 - mức cao kỷ lục tính từ năm 2016. Những ngày gần đây, giá hạt tiêu dao động từ 152.000-155.000 đồng/kg.

Giá hạt tiêu xuất khẩu cũng tăng phi mã. Hiện các loại tiêu đen của Việt Nam được giao dịch ở mức 6.400-6.900 USD/tấn, tăng 67,5% so với thời điểm đầu năm nay; tiêu trắng có giá 9.500 USD/tấn, tăng 66,7%. 

Đáng chú ý, trong tháng 6/2024, giá tiêu xuất khẩu của nước ta tăng mạnh, từ vị trí chót bảng vọt lên đứng đầu bảng trong top các nước xuất khẩu lớn trên thế giới.

Giống như hạt tiêu, giá cà phê thời điểm tháng 1 năm nay ở ngưỡng 78.900 đồng/kg, sau đó tăng dựng đứng và đạt đỉnh lịch sử 134.000 đồng vào ngày 29/4. Thời điểm hiện tại, giá cà phê nhân xô tại thị trường nội địa dao động từ 120.000-121.000 đồng/kg, 

Dù giá cà phê và hạt tiêu đang biến động, song vẫn neo ở ngưỡng cao. Trong khi giá thành sản xuất cà phê nhân chỉ ở mức 36.000-40.000 đồng/kg; giá thành sản xuất hạt tiêu ở mức 80.000 đồng/kg. Tức, với giá bán hiện nay, nông dân còn hạt tiêu và cà phê sẽ thu lãi lớn. 

Việt Nam nắm nguồn cung, chi phối giá trên toàn cầu

Với cà phê và hồ tiêu, Việt Nam đang giữ vị trí số 1 thế giới về cả sản lượng lẫn xuất khẩu.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), niên vụ 2023-2024, tổng diện tích trồng cà phê của nước ta là 709.041 ha. Song do các vùng trồng cà phê lớn đều diễn ra hạn hán và sâu bệnh khiến sản lượng cà phê giảm 20% so với niên vụ trước, xuống còn 1,47 triệu tấn. Đây là mức thấp nhất trong 4 năm, làm giảm mạnh nguồn cung cà phê Robusta trên thị trường thế giới.

Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) dự báo, sản lượng cà phê Robusta niên vụ 2024-2025 sẽ chỉ đạt 1,28-1,35 triệu tấn, giảm tới 20% so với niên vụ 2023-2024. 

Việc sản lượng cà phê của Việt Nam suy giảm khiến nguồn cung Robusta trên toàn cầu tiếp tục bị siết chặt, thúc đẩy giá cà phê thế giới neo cao.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam cũng thông tin, hiện tượng hạn hán kéo dài dẫn đến sản lượng hồ tiêu năm nay của nước ta giảm 10%, xuống khoảng 170.000 tấn so với năm ngoái, mức thấp nhất trong vòng 5 năm gần đây. Nhiều nước sản xuất lớn cũng được dự báo sụt giảm sản lượng do tác động của hiện tượng El Nino và suy giảm diện tích canh tác. 

Thế nên, giá hạt tiêu được dự báo sẽ tăng mạnh trong những năm tới, bởi áp lực nguồn cung thiếu hụt lượng lớn. 

Ông Hoàng Phước Bính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê (Gia Lai), nhận định, chu kỳ tăng giá hạt tiêu lần này sẽ kéo dài hơn 10 năm. Theo đó, giá có thể đạt đỉnh mới 350.000-400.000 đồng/kg - mức siêu đắt đỏ. Tuy nhiên, giá loại hạt này sẽ có rung lắc nhưng trong dài hạn vẫn theo đà tăng.

Cùng quan điểm, ông Phan Minh Thông cũng cho rằng, nguồn cung cà phê, hạt tiêu đều giảm nên giá bán các mặt hàng nông sản này có thể tăng cao. Thậm chí, trong 5 năm tới, sự căng thẳng về giá còn lớn hơn rất nhiều so với hiện tại.

Theo ông, thế giới đang biến đổi, rất nhiều nông dân không còn muốn làm nông nghiệp nữa và chúng ta có thể phải chứng kiến sự xê dịch lớn trong trồng trọt. Cùng với những bất lợi về thời tiết khiến sản lượng cà phê và hạt tiêu suy giảm, trong khi nhu cầu ngày càng tăng. 

Trước những biến đổi này, nếu không nắm bắt được thì rất khó khăn, thậm chí phá sản. Ngược lại, nếu thích nghi và nắm bắt được thì đó là cơ hội đổi đời, ông Thông nhấn mạnh.

Về kim ngạch xuất khẩu, Bộ NN-PTNT dự báo, năm 2024, xuất khẩu cà phê chắc chắn sẽ vượt trên 5 tỷ USD, thậm chí có thể lên tới 6 tỷ USD - mức cao nhất trong lịch sử. Còn ngành hàng hồ tiêu kỳ vọng sẽ lấy lại vị trí 1 tỷ USD.