Đồng yen Nhật suy yếu dấy lên mối lo "chiến tranh tiền tệ" ở Châu Á

Đồng yen gây lo ngại chiến tranh tiền tệ

Khi giá đồng yen của Nhật Bản lao xuống các mức thấp mới, một số nhà đầu tư bắt đầu tính đến một kịch bản gần như không thể tưởng tượng ở một khu vực đang sốt sắng vực dậy tỷ giá. Có thể đó là một loạt hành động phá giá nội tệ, châm ngòi cho một cuộc chiến tranh tiền tệ mới ở châu Á.

Sự can thiệp bị nghi ngờ của các nhà chức trách nhằm hỗ trợ đồng yên phục hồi sau khi rơi xuống mức thấp nhất trong 34 năm so với đồng đô la Mỹ được xem là khó có tác dụng lâu dài nếu Nhật Bản tiếp tục đơn độc, và làm tăng nguy cơ xảy ra một đợt suy yếu khác của đồng yên. Điều đó có thể đẩy căng thẳng cạnh tranh với nước láng giềng xuất khẩu là Hàn Quốc lên đến đỉnh điểm. Đồng thời, sự suy yếu hơn nữa của đồng yen cũng gây áp lực lên Trung Quốc, nơi đang có những đồn đoán về khả năng giới chức trách phá giá đồng nhân dân tệ.

Tại Hàn Quốc, các doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ đang chịu áp lực lớn do chi phí nhập khẩu nguyên liệu tăng do đô la tăng giá, cũng như sự cạnh tranh giảm giá hàng xuất khẩu của các đối thủ trong khu vực.

Trên lý thuyết, đà giảm giá gây bất ổn của đồng yen có thể thúc đẩy các nền kinh tế láng giềng của Nhật Bản hành động cực đoan, ngay cả khi các nỗ lực của họ cho đến nay là vực dậy nội tệ thay vì phá giá.

Kịch bản phá giá tiền tệ cạnh tranh (competitive devaluation) ở châu Á chỉ là quan điểm thiểu số và không báo hiệu rằng khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 sẽ lặp lại. Nhưng quan điểm này vẫn thu hút được mối quan tâm trong kịch bản đồng đô la Mỹ tăng giá  trong thời gian dài hơn.

“Trong một thời gian dài, chúng tôi đã không nghe thấy thảo luận phá giá tiền tệ ở châu Á để duy trì cạnh tranh trong xuất khẩu. Nhưng nếu đồng yen tiếp tục suy yếu hơn nữa, chúng ta sẽ ở trong một tình thế có khả năng xảy ra một loạt hành động phá giá tiền tệ cạnh tranh”, Henry Quek, người đứng đầu thị trường toàn cầu phụ trách khu vực Châu Á -Thái Bình Dương của State Street Corp bình luận.

Trong thời gian gần đây, các ngân hàng trung ương ở châu Á tích cực hỗ trợ nội tệ bằng nhiều biện pháp bao gồm can thiệp ngoại hối. Tuy nhiên, tình trạng giảm giá dai dẳng của đồng yen đang làm xói mòn khả năng cạnh tranh xuất khẩu của các nền kinh tế trong khu vực.  Điều đó chắc chắn gây lo ngại khi nguyên nhân khiến đồng yen sụt giảm không nằm trong tầm kiểm soát của Tokyo. Khoảng cách lớn về lãi suất giữa Nhật Bản và phần còn lại của thế giới và sự ưa thích của nhà đầu tư đối với tài sản của Mỹ khiến giá đồng yen kẹt ở mức thấp trong 34 năm so với đô la Mỹ.

Vào cuối tháng 4, đồng yen giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1992 so với đồng nhân dân tệ  của Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản. Đồng yen cũng xuống gần mức yếu nhất so với đồng won kể từ năm 2008 và ở mức thấp nhất trong 31 năm so với đồng đô la của Đài Loan.

“Cho dù chủ ý hay vô ý thì các động thái phá giá tiền tệ đang diễn ra và có tác động đến phần còn lại của khu vực”, Kisoo Park, nhà quản lý danh mục đầu tư cấp cao của Manulife Investment Management trả lời khi được hỏi về tình trạng phá giá tiền tệ cạnh tranh ở châu Á.

Các đồng tiền châu Á tổn thương 

Theo các nhà quan sát thị trường, dù không còn ảnh hưởng mạnh như trước, nhưng đà giảm giá của đồng yen vẫn có thể tác động lớn đến các đồng tiền trong khu vực châu Á.

“Trực tiếp nhất, đồng yen yếu hơn đáng kể sẽ kéo theo sự giảm giá các đồng tiền khác ở châu Á như đồng won Hàn Quốc và đồng đô la Đài Loan”, Arjun Vij, nhà quản lý danh mục đầu tư của JPMorgan Asset Management, nói.

Có những dấu hiệu cho thấy chính phủ Nhật Bản có thể không muốn đồng yen giảm giá sâu hơn. Sau đồng yen rơi xuống ngưỡng tâm lý 160 yen đổi 1 đô la lần đầu tiên trong hơn ba thập niên vào tuần trước, giới chức trách Nhật được cho là đã tiến hành hai đợt can thiệp để giúp tỷ giá đồng yen ổn định ở mức 155 đổi 1 đô la.

Các chuyên gia ít lo ngại về khả năng lặp lại cuộc khủng hoảng tài chính trong khu vực vì hiện nay, hầu hết các nước châu Á được chuẩn bị tốt hơn để tránh những cú sốc vào cuối thập niên 1990. Họ có dự trữ ngoại hối dồi dào hơn, thị trường vốn địa phương sâu hơn và đã thực hiện các cải cách để tăng cường giám sát tài chính.

Nhưng Kisoo Park, của Manulife Investment Management cảnh báo, nếu đồng yen giảm xuống mức 170-180 yen đổi 1 đô la, điều này không chỉ gây ra vấn đề cho châu Á mà còn tác động rộng hơn đến tiền tệ của các thị trường mới nổi trên toàn cầu.

“Nếu các đồng tiền châu Á mất giá hơn nữa vì đồng đô la mạnh lên, các quỹ đầu tư nước ngoài sẽ rút khỏi khu vực. Toàn bộ thị trường mới nổi sẽ sụp đổ, trái phiếu chính phủ Mỹ tăng giá và cổ phiếu sẽ bị bán tháo. Kịch bản như vậy có khả năng xảy ra thấp nhưng không thể loại trừ”, ông lưu ý, .

Các tiền tệ của thị trường mới nổi đặc biệt dễ bị tổn thương trước sự biến động của đồng yen do đây là đồng tiền được nhiều nhà đầu tư vay để giao dịch chênh lệch lãi suất (vay đồng tiền có lợi suất thấp để mua vào đồng tiền có lợi suất cao hơn).

Nhưng theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, thước đo mức độ hấp dẫn của các giao dịch chênh lệch lãi suất nhắm vào 8 tiền tệ của các nước đang phát triển đã giảm so với mức cao nhất trong tháng 3, do biến động của đồng yen tăng lên.

Ẩn số Trung Quốc

Một ẩn số lớn là những hành động sắp tới của Trung Quốc đối với nhân dân tệ, vốn đang có nguy cơ bị đồng yen kéo giá xuống và gây bất ổn cho khu vực. Tỷ giá nhân dân tệ, được quản lý chặt chẽ ở Trung Quốc, được coi như một điểm neo cho các đồng tiền khác ở châu Á. Điều này có nghĩa là ngay cả những biến động nhỏ của nhân dân tệ cũng có thể gây tác động lớn đến các đồng tiền trong khu vực

Đã có những đồn đoán ngày càng gia tăng rằng, Bắc Kinh có thể cần phải thực hiện biện pháp cực đoan để hỗ trợ nền kinh tế đang suy yếu: phá giá đồng nhân dân tệ.

“Khi nhìn vào toàn bộ châu Á và quan sát sự yếu kém đặc biệt của đồng yen, chúng tôi bắt đầu lo ngại về mức độ cạnh tranh tương đối của các đồng tiền khác, đặc biệt là nhân dân tệ của Trung Quốc. Vì  vậy, khả năng Trung Quốc phá giá nhân dân tệ là một rủi ro mà tôi đang tập trung theo dõi ở thị trường khu vực châu Á”, John Woods, giám đốc đầu tư phụ trách khu vực châu Á- Thái Bình Dương của Lombard Odier lưu ý.