Mỹ - Ukraina tiến rất gần thỏa thuận hòa bình, trừ nút thắt Donbass

Ông Trump tuyên bố Washington và Kiev đang “tiến rất gần, thậm chí rất gần” tới một thỏa thuận chấm dứt xung đột Ukraina, sau cuộc gặp trực tiếp với ông Zelensky tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, bang Florida, Mỹ.

Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraina tiếp tục leo thang. Trước đó 1 ngày, Nga tiến hành loạt không kích quy mô lớn bằng tên lửa và máy bay không người lái nhằm vào Kiev và nhiều khu vực khác, khiến một phần thủ đô Ukraina bị mất điện, mất nhiệt.

Chiều 28.12, sau cuộc trao đổi kín, ông Trump và ông Zelensky xuất hiện tại cuộc họp báo chung. Tổng thống Mỹ nói sẽ rõ ràng “trong vài tuần tới” liệu tiến trình đàm phán có thành công hay không. Ông khẳng định cả Tổng thống Nga Vladimir Putin lẫn Tổng thống Ukraina Zelensky đều “nghiêm túc với hòa bình”.

Về bảo đảm an ninh cho Ukraina sau xung đột, ông Zelensky cho hay hai bên đã đạt được đồng thuận. Ông Trump tỏ ra thận trọng hơn, nói rằng các bên đã đi được “khoảng 95% chặng đường” và kỳ vọng các nước châu Âu sẽ "đảm nhận phần lớn” trách nhiệm này, với sự hậu thuẫn của Mỹ.

Nút thắt Donbass

Tuy vậy, cả hai nhà lãnh đạo đều thừa nhận những chi tiết gai góc nhất, đặc biệt là vấn đề lãnh thổ ở Donbass, miền Đông Ukraina - vẫn chưa được giải quyết.

Trước đây, Kiev bày tỏ mong muốn làm “mềm hóa” đề xuất của phía Mỹ liên quan đến việc lực lượng Ukraina rút hoàn toàn khỏi khu vực này - điều vốn là yêu cầu lâu nay của Nga.

Ngày 28.12, cả ông Trump và ông Zelensky đều xác nhận vấn đề Donbass vẫn chưa ngã ngũ. “Chưa giải quyết xong, nhưng đang tiến rất gần. Đây là vấn đề cực kỳ khó” - ông Trump nói.

Ông Trump điện đàm với ông Putin

Diễn biến đáng chú ý là ngay trước khi phái đoàn Ukraina đến Mar-a-Lago, Tổng thống Trump đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông Trump mô tả cuộc gọi là “hiệu quả”, trong khi trợ lý chính sách đối ngoại Điện Kremlin Yuri Ushakov gọi cuộc điện đàm là “thân thiện”.

Theo ông Ushakov, Tổng thống Putin cho rằng đề xuất ngừng bắn 60 ngày do EU và Ukraina đưa ra sẽ chỉ kéo dài xung đột, đồng thời nhấn mạnh Kiev cần sớm đưa ra quyết định về Donbass. Nga cũng đồng ý thành lập các nhóm công tác tập trung vào vấn đề kinh tế và an ninh để giải quyết xung đột.

Sau cuộc gặp với ông Zelensky, Tổng thống Mỹ cho biết sẽ tiếp tục gọi lại cho ông Putin.

Kiểm soát nhà máy điện hạt nhân

Phía Ukraina cho hay ngoài Donbass, hai bên còn thảo luận về tương lai nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và các chủ đề an ninh then chốt khác.

Mỹ được cho là đã đề xuất phương án cùng kiểm soát nhà máy này; các hoạt động sửa chữa đường dây điện tại đây vừa được nối lại sau một thỏa thuận ngừng bắn cục bộ do Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) làm trung gian.

Trong khi ngoại giao tăng tốc, Mátxcơva tuyên bố tiếp tục giành thêm bước tiến trên chiến trường. Nga hiện kiểm soát toàn bộ Crimea, khoảng 90% Donbass và phần lớn các vùng Zaporizhzhia, Kherson, cùng một số khu vực khác, theo ước tính từ phía Nga.

Tổng thống Putin khẳng định một thỏa thuận hòa bình phải dựa trên các điều kiện ông nêu từ năm 2024, bao gồm việc Ukraina rút khỏi các vùng này và từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO.

Dù các cuộc gặp trước đây giữa ông Trump và ông Zelensky từng có lúc căng thẳng, cuộc tiếp xúc lần này diễn ra sau nhiều tuần ngoại giao con thoi.

Các đồng minh châu Âu cũng đang tăng cường phối hợp để phác thảo cơ chế bảo đảm an ninh hậu xung đột cho Kiev.

Trước chuyến đi Florida, ông Zelensky đã điện đàm với Thủ tướng Anh Keir Starmer và dự kiến cùng ông Trump trao đổi với các lãnh đạo châu Âu trong thời gian tới.