Chứng khoán Nhật Bản lao dốc mạnh nhất từ năm 2020, Nikkei 225 có lúc giảm tới 5%

Chỉ số Topix, một trong những thước đo quan trọng của thị trường, đã sụt giảm hơn 10% so với đỉnh hồi tháng 7. Đây là hệ quả trực tiếp từ động thái thắt chặt chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) và đồng Yên tăng giá rất mạnh, gây chấn động một trong những thị trường hoạt động tốt nhất thế giới.

Bức tranh ảm đạm này được vẽ nên bởi nhiều yếu tố. Các công ty xuất khẩu, vốn là xương sống của nền kinh tế Nhật Bản, đang phải chịu đựng cơn bão do đồng Yên tăng giá mạnh. Trong khi đó, các công ty tài chính, vốn được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ lãi suất cao hơn, lại đang chứng kiến cổ phiếu của mình lao dốc do lo ngại về mức tăng trưởng quá nóng gần đây.

Chỉ trong hai ngày, chỉ số Topix đã giảm tới 8%, phản ứng trước quyết định tăng lãi suất sớm hơn dự kiến của BoJ vào ngày thứ Tư (31/07) và thông điệp thắt chặt của Thống đốc Kazuo Ueda. Nếu Topix đóng cửa ở mức hiện tại, nó sẽ cùng với chỉ số Nikkei 225 bước vào giai đoạn điều chỉnh kỹ thuật, một dấu hiệu không mấy tích cực cho thị trường. Nikkei 225 cũng có lúc giảm tới 5% trong phiên sáng ngày 02/08.

Kiyoshi Ishigane, Giám đốc quỹ tại Mitsubishi UFJ Asset Management Co. ở Tokyo, không giấu nổi sự ngạc nhiên và lo lắng: "Tôi không ngờ cổ phiếu lại giảm nhiều đến vậy - đây là một thảm họa. Điều này có thể chỉ là tạm thời, nhưng chứng khoán Nhật Bản đang ở trong tình trạng tồi tệ nhất."

Đáng chú ý, chỉ ba tuần trước đó, thị trường chứng khoán Nhật Bản còn đang ở trên mây. Cổ phiếu leo lên mức kỷ lục mới, với các công ty tài chính hân hoan chào đón triển vọng BoJ tăng lãi suất. Nhưng giờ đây, chính những cổ phiếu tài chính này lại đang chịu áp lực lớn, với chỉ số theo dõi lĩnh vực ngân hàng giảm hơn 8%.

Andrew Jackson, Trưởng bộ phận chiến lược cổ phiếu Nhật Bản tại Ortus Advisors Pte, mô tả tình hình như một đợt "bán tháo mạnh". Ông nhận định: "Tôi có thể tưởng tượng nhiều công ty có cấu trúc hoạt động như một nền tảng đang cắt giảm rủi ro một cách quyết liệt, gây ra việc bán tháo mù quáng”.

Mối lo ngại lớn nhất của thị trường hiện nay là đồng Yên. Đồng tiền này đã đạt mức 148.51 so với USD trong ngày 01/08, mức cao nhất kể từ giữa tháng 3. Các chuyên gia tại Amundi và TD Securities thậm chí còn dự đoán đồng yên có thể tiến xa tới mức 140.

Kyle Rodda, Chuyên gia phân tích thị trường cấp cao tại Capital.Com, chia sẻ: "Nói ngắn gọn, phần lớn là do đồng Yên. Thị trường đang đặt cược nhiều hơn vào việc Mỹ cắt giảm lãi suất do lo ngại về hoạt động kinh tế chậm lại trong khi BoJ chỉ mới bắt đầu thắt chặt chính sách của mình”.

Trong bối cảnh này, các nhà đầu tư nước ngoài, vốn là động lực chính cho đà tăng trước đó của thị trường, đã bắt đầu rút vốn. Chỉ trong tuần kết thúc ngày 26/7, họ đã bán ròng 1.56 ngàn tỷ Yên (10.4 tỷ USD) cổ phiếu và hợp đồng tương lai Nhật Bản.

Tình hình càng trở nên phức tạp hơn khi các dấu hiệu căng thẳng trong nền kinh tế Mỹ bắt đầu xuất hiện. Dữ liệu mới nhất cho thấy số đơn xin trợ cấp thất nghiệp của Mỹ đã chạm mức cao nhất trong gần một năm, trong khi sản xuất co lại. Điều này khiến các nhà giao dịch phải xem xét lại liệu quyết định của Jerome Powell, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), về việc trì hoãn cắt giảm lãi suất trước tháng 9 có hợp lý hay không.

Trong bối cảnh đó, cổ phiếu công nghệ, vốn là trụ cột của thị trường, cũng không thể tránh khỏi làn sóng bán tháo. Tokyo Electron Ltd. giảm tới 12% và Screen Holdings Ltd. giảm 11%, là những cổ phiếu giảm mạnh nhất trên Nikkei.

Ryuta Otsuka, Chiến lược gia tại Toyo Securities Co., nhìn nhận tình hình với sự thận trọng: "Các nhà đầu tư nước ngoài có vẻ đang bán ra khi triển vọng lợi nhuận doanh nghiệp đang thay đổi do lo ngại về sự suy giảm kinh tế Mỹ và đồng Yên mạnh hơn. Thị trường rõ ràng đã chuyển sang xu hướng giảm trong ngắn hạn, và xu hướng trung hạn của cổ phiếu Nhật Bản có thể bắt đầu thay đổi do lo ngại về nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc".

Tình hình hiện tại của thị trường chứng khoán Nhật Bản đang là một bài kiểm tra lớn đối với các nhà đầu tư và các nhà hoạch định chính sách. Sự kết hợp giữa chính sách tiền tệ thắt chặt của BoJ, đồng Yên mạnh lên và những lo ngại về nền kinh tế toàn cầu đã tạo ra một cơn bão hoàn hảo, đe dọa xóa sạch những thành quả mà thị trường đã đạt được trong những tháng gần đây.