Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp bán dẫn

 * Nhân lực chất lượng cao – yếu tố quyết định

Ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, sau hợp nhất, Thành phố đã hình thành hệ sinh thái bán dẫn hoàn chỉnh và đủ sức cạnh tranh vượt trội trong khu vực. Thành phố vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức lớn và “điểm nghẽn” cần tháo gỡ để bứt phá, trong đó thiếu hụt về số lượng và chất lượng nhân lực lĩnh vực này là vấn đề cần giải quyết.

Từ định hướng và nền tảng pháp lý cho ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam, Thành phố đã xây dựng một chiến lược phát triển toàn diện và bứt phá, dựa trên 4 trụ cột: Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; hoàn thiện hệ sinh thái, tập trung vào công nghiệp hỗ trợ và vật liệu; đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển để làm chủ công nghệ lõi; hoàn thiện thể chế, chính sách ưu đãi đột phá cho nhà đầu tư.

Theo ông Võ Minh Thành, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được Thành phố xác định là yếu tố then chốt và quyết định thành công trong thực hiện mục tiêu đưa nơi đây trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn hàng đầu khu vực và quốc tế. Thành phố không đặt mục tiêu cạnh tranh bằng lao động giá rẻ, mà bằng chất xám và kỹ năng của đội ngũ kỹ sư, chuyên gia. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ tham gia đào tạo khoảng 9.000 kỹ sư và bồi dưỡng chuyên sâu 1.500 chuyên gia trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn. Để làm được điều này, Thành phố tập trung củng cố các trung tâm đào tạo trọng điểm, mở rộng chuyên ngành đào tạo về thiết kế, khoa học vật liệu, hóa chất và quy trình sản xuất; tăng cường hợp tác “ba nhà” để chương trình đào tạo bám sát thực tiễn; triển khai chính sách đột phá thu hút và trọng dụng nhân tài.

Theo các chuyên gia, trên thực tế, số lượng trường đại học có chương trình đào tạo chuyên sâu về vi mạch bán dẫn chưa nhiều. Nội dung chương trình đào tạo ở một số trường chưa cập nhật; sự thiếu hụt về đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng đào tạo. Trong khi đó, chính sách hỗ trợ, khuyến khích hợp tác đào tạo giữa doanh nghiệp và nhà trường vẫn chưa rõ nét.

Theo Kế hoạch về việc triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam và Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 tại Thành phố Hồ Chí Minh của Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố, Sở đang phối hợp với các sở, ngành, đơn vị xây dựng chính sách thúc đẩy mạnh mẽ gồm hỗ trợ kinh phí cho chương trình đào tạo tài năng bậc đại học, sau đại học các ngành liên quan công nghiệp bán dẫn, công nghệ số cốt lõi; học bổng và ưu đãi dành cho người học, người dạy các chương trình này; huy động các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia đào tạo, nghiên cứu khoa học tại các trường, viện.

Sở phối hợp ba cơ sở giáo dục đại học mạnh về lĩnh vực vi mạch bán dẫn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh) xây dựng chương trình đào tạo nhân lực chất lượng cao từ đại học đến sau đại học phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp; xây dựng các khóa đào tạo chuyên sâu cho nhân lực doanh nghiệp bán dẫn đang hoạt động tại Việt Nam. Thành phố đang nghiên cứu thành lập Quỹ Phát triển nguồn nhân lực thiết kế vi mạch quy mô 5 triệu USD, phục vụ đào tạo nâng cao tay nghề, kỹ năng cho người học ngành công nghệ bán dẫn, công nghệ số cốt lõi.

Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn của Thành phố Hồ Chí Minh là một chiến lược toàn diện, tập trung xây dựng từ vật liệu, nghiên cứu và phát triển, nhân lực cho đến việc tạo ra các sản phẩm cuối cùng có giá trị cao. Với nỗ lực hoàn thiện thể chế, chính sách của Thành phố, sự chung tay của cộng đồng doanh nghiệp, viện-trường, Thành phố kỳ vọng chiến lược này sẽ mang lại kết quả tích cực, góp phần đưa Việt Nam sớm ghi tên mình lên bản đồ công nghiệp bán dẫn thế giới.


* Thúc đẩy mô hình hợp tác “ba nhà”

Với hơn 20 năm đào tạo vi mạch bán dẫn, Trường Đại học Bách khoa - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị tiên phong trong cung ứng nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn trong nước, cả về số lượng và chất lượng.

Tháng 3/2025, trường này đã ký kết hợp tác toàn diện với Công ty Trách nhiệm hữu hạn Công nghệ Marvell Việt Nam (Tập đoàn Marvell Technology, Inc - Hoa Kỳ) hướng tới đẩy mạnh đào tạo và nghiên cứu trong ngành công nghiệp trọng điểm vi mạch bán dẫn. Chương trình hợp tác hai bên tập trung vào việc tinh chỉnh chương trình đào tạo đại học và đưa kỹ sư của Tập đoàn Marvell tham gia giảng dạy. Marvell hỗ trợ trường cập nhật và điều chỉnh các môn học chuyên ngành để phù hợp hơn với nhu cầu thực tế, đặc biệt là yêu cầu từ doanh nghiệp. Cùng với đưa các kỹ sư trực tiếp giảng dạy tại trường, Marvell cũng phối hợp xây dựng phòng thí nghiệm tại trường để sinh viên thực hành với các sản phẩm thực tế.

Ngay từ khi đặt chân vào Việt Nam năm 2013, Tập đoàn Marvell đã có nhiều hoạt động hợp tác hiệu quả với Khoa Điện - Điện tử (Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) trong xây dựng và cải tiến chương trình đào tạo ngành thiết kế vi mạch, tạo điều kiện thực tập, trao học bổng cho sinh viên... Hiện có khoảng 50% kỹ sư tại Marvell Việt Nam là cựu sinh viên, học viên của Trường Đại học Bách khoa.

Giáo sư, Tiến sĩ Mai Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc hợp tác toàn diện với Marvell là cơ hội để nhà trường tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, nắm bắt công nghệ tiên tiến, tăng cường năng lực nghiên cứu, chuyển giao công nghệ của giảng viên trong lĩnh vực vi mạch bán dẫn, điện tử, viễn thông và kỹ thuật máy tính. Cơ chế thúc đẩy khoa học - công nghệ của Chính phủ, lợi thế đào tạo của nhà trường và nền tảng công nghệ của công ty hợp lại, tạo điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh đào tạo và nghiên cứu về vi mạch bán dẫn. Mục tiêu trước mắt là đáp ứng nhu cầu lớn về nhân lực và xa hơn là góp phần phát triển công nghiệp công nghệ cao cho đất nước.

Theo ông Lê Quang Đạm, Tổng Giám đốc Marvell Việt Nam, khoảng 75% nhân sự của đơn vị đến từ chương trình hợp tác với các trường đại học; 25% là các kỹ sư có kinh nghiệm ở trong nước và quốc tế. Nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa công ty với các trường trong đào tạo, sinh viên sau khi tốt nghiệp gần như đã sẵn sàng bước vào môi trường làm việc thực tế, sau khoảng 3-6 tháng đã có thể tham gia và đóng góp trực tiếp vào các dự án thiết kế chip. Marvell Việt Nam có chính sách hỗ trợ và thu hút nhân tài toàn cầu, tạo điều kiện thuận lợi để họ gia nhập, phát triển sự nghiệp tại đây. Thời gian tới, Marvell dự kiến sẽ mở rộng hợp tác với các trường đại học khác tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Nhằm tăng cường gắn kết hiệu quả “ba nhà”, mới đây, Thành phố Hồ Chí Minh chính thức ra mắt Liên minh Nghiên cứu và Đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử (ARTSeMi), tập hợp các doanh nghiệp, cơ sở đào tạo, nghiên cứu và tổ chức liên quan. Các hoạt động trọng tâm của Liên minh gồm chia sẻ và hợp tác thông tin kỹ thuật, công nghệ; phối hợp trong đăng ký và thực hiện các đề tài nghiên cứu; đồng công bố khoa học hay đăng ký sở hữu trí tuệ; tham gia đào tạo nguồn nhân lực; đề xuất ứng dụng, chuyển giao công nghệ và hợp tác quốc tế. Liên minh đóng vai trò cầu nối giữa nhà nước – nhà trường – doanh nghiệp, thúc đẩy nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, gắn đào tạo với nhu cầu thực tế của thị trường; đây cũng là kênh tham vấn chính sách linh hoạt, phù hợp thực tiễn, hỗ trợ phát triển các dự án nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực bán dẫn.

Ông Nguyễn Hữu Yên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, Liên minh sẽ là nơi các bên cùng hợp tác, chia sẻ trách nhiệm, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và đặc biệt là đào tạo ra một thế hệ nhân lực "vàng" cho ngành công nghiệp bán dẫn./.

Thu Hoài