Giai đoạn thử thách tâm lý nhà đầu tư chứng khoán

VN-Index ghi nhận tuần giảm thứ tư liên tiếp và rơi dưới mốc 1.600 điểm. Áp lực bán lan rộng sang nhóm vốn hóa lớn và các cổ phiếu chưa điều chỉnh nhiều trước đó, cho thấy tâm lý phòng thủ gia tăng, trong khi các nhóm đã giảm sâu lại có tín hiệu giảm chậm lại, phản ánh quá trình tái phân bổ dòng tiền thay vì suy yếu toàn diện.

Thanh khoản trong các phiên vừa qua xuống ở mức rất thấp, cho thấy nhà đầu tư đang tăng cường phòng thủ và hạn chế giao dịch. Các trạng thái margin của thị trường hiện cũng không quá cao nên cũng không quá đáng lo ngại nhưng nhà đầu tư đang giữ trạng thái chờ đợi nhiều hơn và chỉ giải ngân một phần vào nhóm cổ phiếu tăng trưởng.

Đặc biệt, nhóm cổ phiếu chứng khoán chịu áp lực bán mạnh trong tuần qua, xuất phát từ hiểu lầm về Thông tư 102/2025/TT-BTC của Bộ Tài chính liên quan đến quy định an toàn tài chính đối với công ty chứng khoán. Một bộ phận nhà đầu tư lo ngại Thông tư siết giới hạn cho vay ký quỹ (margin), hạ tỷ lệ từ 200% xuống 180%.

Tuy nhiên, cơ quan quản lý đã nhanh chóng làm rõ, mức 180% là yêu cầu tối thiểu về hệ số an toàn vốn (CAR), không phải giới hạn cho vay margin. Trong bối cảnh phần lớn các công ty chứng khoán lớn đang duy trì CAR trên 300%, lo ngại siết margin dần được xóa bỏ, giúp tâm lý thị trường ổn định trở lại.

Trong bối cảnh thanh khoản thị trường duy trì ở mức thấp, quy mô bán ròng của khối ngoại đang có tác động đáng kể lên diễn biến chung. Khối ngoại tiếp tục bán ròng, khoảng 2.300 tỉ đồng trong tuần qua.

Đáng chú ý, quý III/2025 ghi nhận mức bán ròng lớn nhất của khối ngoại trong 5 năm, đưa tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường xuống quanh 15% - mức thấp nhất nhiều năm trở lại đây. Diễn biến này xảy ra ngay sau khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, cho thấy kỳ vọng dòng tiền ngoại trở lại chưa thành hiện thực, thậm chí trái ngược xu hướng kỳ vọng.

Trong ngắn hạn, áp lực bán từ khối ngoại chủ yếu đến từ hai nguyên nhân. Một là, định giá thị trường tăng nhanh sau nhịp hồi mạnh, thúc đẩy các quỹ chủ động chốt lời. Hai là, biến động tỷ giá cao khiến các quỹ ETF điều chỉnh cơ cấu danh mục, giảm tỷ trọng tại thị trường mới nổi.

Tuy nhiên, dòng vốn ngoại chưa hẳn sẽ rút đi hoàn toàn. Việc tỷ lệ sở hữu giảm về 15% đang tạo dư địa phục hồi trong tương lai, khi các nền tảng cốt lõi như tăng trưởng GDP, lợi thế chi phí sản xuất và tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp của Việt Nam vẫn duy trì tích cực. Bên cạnh đó, khi chu kỳ lãi suất toàn cầu đảo chiều, áp lực rút vốn từ quỹ ETF có thể hạ nhiệt, tạo tiền đề cho sự đảo chiều của dòng vốn.

Theo quan sát, dòng tiền từ cả nhà đầu tư trong nước và khối ngoại chỉ thực sự cải thiện khi VN-Index lùi về quanh ngưỡng 1.600 điểm, củng cố quan điểm đây là vùng hỗ trợ quan trọng trong ngắn hạn.

Về kỹ thuật, chỉ số có thể kiểm định lại khu vực 1.620 - 1.640 điểm, song thanh khoản suy yếu phản ánh lực cầu vẫn còn thận trọng, khiến triển vọng mở rộng nhịp hồi phục chưa thực sự rõ ràng. Nếu tình trạng thanh khoản thấp kéo dài, thị trường có thể xuất hiện thêm các nhịp rung lắc mạnh dưới 1.600 điểm trước khi hồi phục trở lại.

Trong ngắn hạn, vùng 1.580-1.600 điểm sẽ đóng vai trò bản lề. Nếu chỉ số giữ cân bằng và sớm lấy lại 1.600 điểm kèm thanh khoản cải thiện, VN-Index nhiều khả năng duy trì biên dao động 1.600-1.700 điểm. Ngược lại, nếu áp lực bán kéo dài, rủi ro điều chỉnh về 1.500-1.550 điểm trước khi tìm điểm cân bằng mới vẫn cần được tính tới.

Nhà đầu tư có thể bắt đầu cân nhắc giải ngân từng phần với trọng tâm là chọn lọc cổ phiếu. Mặc dù VN-Index chỉ điều chỉnh khoảng 7 - 9% từ đỉnh gần nhất, phần lớn do lực đỡ điểm từ nhóm Vingroup, song nhiều nhóm ngành có biến động mạnh hơn đáng kể. Trong đó, cổ phiếu bất động sản và chứng khoán ghi nhận mức điều chỉnh từ 20 - 30%, đưa mặt bằng định giá về vùng hấp dẫn hơn. Nếu cổ phiếu chiết khấu thêm 10 - 15% so với giá hiện tại, cơ hội giải ngân càng rõ ràng.