Tìm cách tiêu thụ trái cây đang vào mùa

Ngày 8-5, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tổ chức hội nghị trực tuyến "Thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ nông sản tại các tỉnh, thành Nam Bộ" giữa bối cảnh xuất khẩu rau quả giảm trong khi nhiều loại trái cây đang vào vụ chính thu hoạch.

Giá giảm, đầu ra khó khăn

Theo ước tính của Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), tổng sản lượng cây ăn quả chính tại Nam Bộ trong quý II/2022 đạt gần 1,5 triệu tấn, cao hơn quý I khoảng 137.000 tấn do một số loại quả vào mùa như: thanh long, chuối, nhãn, chôm chôm, sầu riêng,…

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, nhận định sản lượng trái cây năm nay không có yếu tố đột biến về sản lượng hay chất lượng. Tuy nhiên, về tiêu thụ dự báo sẽ gặp khó khăn do Trung Quốc tiếp tục duy trì chính sách "zero Covid", các biện pháp phòng dịch của nước này làm chậm tiến độ xuất khẩu, gây ùn ứ tại cửa khẩu, ảnh hưởng đến tiêu thụ trong nước. Trong khi đó, năng lực chế biến trái cây trong nước còn hạn chế, chủ yếu xuất khẩu trái tươi, nếu gặp điều kiện khó khăn khi xuất khẩu, lúc đó việc tiêu thụ sẽ vô cùng khó khăn.

Lãnh đạo nhiều sở NN-PTNT cũng thông tin về việc nhiều loại trái cây như: mít, xoài, chuối,… đang có mức giá rất thấp, tiêu thụ khó khăn, như: mít từ 20.000-30.000 đồng/kg rớt xuống còn 4.000-6.000 đồng/kg; xoài từ vài chục ngàn đồng/kg xuống còn 2.000 đồng/kg… Chỉ có sầu riêng đang vào vụ, dù giá có giảm nhưng vẫn còn ở mức cao do tổng sản lượng thu hoạch không nhiều. Điều này đã ảnh hưởng trầm trọng đến đời sống, kế hoạch sản xuất của nhà nông.

Còn ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT), cho hay 2 tháng qua, các cửa khẩu chính tại Quảng Ninh, Lào Cai đóng cửa do Trung Quốc phát hiện Covid-19 đã gây áp lực lớn đến xuất khẩu nông sản Việt Nam. Chưa kể, những đợt phía Trung Quốc kiểm tra trực tuyến về công tác kiểm soát Covid-19 cho thấy nhiều doanh nghiệp (DN) xuất khẩu của Việt Nam còn chủ quan, chưa tuân thủ quy định về phòng dịch khi đưa hàng sang nước bạn. Việc ách tắc trong xuất khẩu rau quả cũng nằm ở khâu kiểm tra Covid-19, không phải do kiểm dịch thực vật nên DN cần phải kiểm soát chặt quy trình sản xuất, tránh lây nhiễm chéo Covid-19 trên bao bì, sản phẩm, thành container,…

Với thị trường Liên minh châu Âu (EU), dù rau quả Việt Nam đang được hưởng lợi do ưu đãi thuế quan nên tăng trưởng tốt trong năm qua nhưng gần đây phát sinh vấn đề EU tăng tần suất kiểm tra đối với thanh long và rau gia vị từ 10% lên 20% khiến lượng xuất khẩu sụt giảm. "Các cơ quan chức năng đang nỗ lực kiểm soát an toàn thực phẩm nông sản vào EU và đàm phán với phía EU giảm tần suất kiểm tra để tạo điều kiện cho xuất khẩu" - ông Hòa chia sẻ.

Tìm giải pháp thay vì than vãn

Giải pháp được ông Lê Thanh Tùng nêu ra là tiếp tục đẩy mạnh đánh giá cấp mã số vùng trồng cây ăn quả để tăng cường quản lý vùng trồng, nắm sát sản lượng, chất lượng từng loại quả; chỉ đạo rải vụ trái cây (thanh long, xoài, nhãn, chôm chôm, sầu riêng) linh hoạt phù hợp với tình hình tiêu thụ. Đồng thời, tiếp tục kết nối DN thu mua trái cây; phát triển mảng bảo quản và chế biến.

Trong khi đó, ông Lê Thanh Hòa lưu ý các địa phương cũng như DN chú ý thông tin về hoạt động của các cửa khẩu để điều chuyển hàng hóa hợp lý. "Hiện tại, cửa khẩu Hà Khẩu (tỉnh Lào Cai) và Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) phía Trung Quốc đã mở cửa thông quan nhưng chưa có xe trái cây nào chuyển đến trong khi tại cửa khẩu Tân Thanh, Hữu Nghị (tỉnh Lạng Sơn) lại đang tồn đến 372 xe trái cây" - ông Hòa nói.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan đề nghị các địa phương không "than vãn" mà cần tìm giải pháp để hướng đến sản xuất nông nghiệp bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông dân. "Cần tổ chức lại sản xuất để thích ứng với những thay đổi của thị trường, đừng để khi cửa khẩu với Trung Quốc thông thì mọi việc lại quay về như cũ. 

Hiện nay, nhiều DN vẫn còn tư duy nước đến chân mới nhảy, vẫn suy nghĩ Trung Quốc là thị trường dễ tính nên không chịu thay đổi để thích ứng. Cần nhìn vào cách ngành rau quả Thái Lan thích ứng với chính sách "zero Covid" của Trung Quốc nên xuất khẩu của họ ít bị ảnh hưởng. Họ tìm cách đáp ứng được quy định để kiểm soát Covid-19 trong chuỗi sản xuất trái cây trong khi Việt Nam chỉ có thể hy vọng đàm phán để Trung Quốc nới lỏng quy định" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng nói rằng dù luôn mong muốn nông dân sản xuất có lãi nhưng quy luật kinh tế thị trường, không phải lúc nào cũng được như vậy. "Hiện nay có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp tiết giảm được chi phí, giúp tăng hiệu quả kinh doanh và cần được lan tỏa, nhân rộng. 

Nông dân cũng cần sản xuất ra sản phẩm đạt tiêu chuẩn thị trường, truy xuất được nguồn gốc thì mới thuận lợi đầu ra. Năm ngoái, trong những ngày khó khăn do Covid-19 thì các sản phẩm nông sản có chứng nhận VietGAP, GlobalGAP,… vẫn kết nối tiêu thụ dễ dàng" - Bộ trưởng Lê Minh Hoan lưu ý.