Ngày Gia đình Việt Nam 28/6: Nhân lên yêu thương trong "cơn bão" công nghệ

* Làn sóng công nghệ ùa vào mỗi gia đình

Chị P.T.T (Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ: Các con của chị đi học về đến nhà là vào phòng riêng, đóng cửa và ở trong đó sử dụng máy tính, ti vi, điện thoại kết nối Internet để giao lưu trên không gian ảo. Các con ngày càng ít gần gũi, tâm tình với cha mẹ. Nếu vợ chồng chị có gõ cửa vào kiểm tra thì các con không hài lòng và thẳng thắng bày tỏ ý kiến "bố mẹ không tôn trọng quyền riêng tư của con". Tuy sống trong một mái nhà nhưng nhiều khi chị phải “kết nối” với con mình bằng tin nhắn, các cuộc gọi điện thoại hay qua mạng xã hội Zalo thay vì trò chuyện trực tiếp...

Thực trạng trên không chỉ diễn ra ở riêng gia đình chị P.T.T mà có thể thấy là hình ảnh các thành viên trong gia đình mỗi người “ôm” một thiết bị thông minh, mắt “dán” màn hình, “thả” mình trong thế giới ảo thay vì thường xuyên tương tác, kết nối trực tiếp với nhau đã trở nên phổ biến. Và ngôi nhà - tổ ấm của cả gia đình dường như trở thành nơi tạm trú của các thành viên, nhiều gia đình còn ít khi đông đủ để ăn một bữa cơm vui vẻ.

Theo báo cáo Digital Việt Nam 2025 của Are Social & Meltwater (hai tổ chức hợp tác nghiên cứu và công bố các báo cáo thường niên về xu hướng kỹ thuật số và mạng xã hội toàn cầu), Việt Nam là một trong những nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ người dùng Internet và mạng xã hội. Vào tháng 2/2025, Việt Nam có 79,8 triệu người dùng Internet chiếm 78,8% tổng dân số (101 triệu người). So với cùng kỳ năm 2024, số lượng người dùng Internet đã tăng thêm 0,3% (223.000 người). Trung bình mỗi người dành hơn 6 giờ/ngày để truy cập Internet trên các thiết bị.

Trước đó, khảo sát của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) năm 2022 cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam 12-13 tuổi sử dụng Internet hằng ngày, con số này ở lứa tuổi 14-15 là 93%. Còn theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ), thời gian trẻ em Việt Nam sử dụng mạng xã hội là 5-7 giờ/ngày.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia và thực tế: Internet và các thiết bị thông minh như máy tính, điện thoại và mạng xã hội phổ biến như Facebook, Twister, Zalo, Skype.. giúp xóa nhòa khoảng cách địa lý trên toàn cầu. Sự phát triển của công nghệ giúp các bậc phụ huynh có thêm nhiều thông tin hữu ích về cách nuôi dạy con cái một cách khoa học được phổ biến rộng rãi trên Internet. Trẻ em cũng có thể tiếp thu nhiều thông tin hữu ích, tiếp cận với những trò chơi giáo dục, rèn luyện khả năng tư duy, nâng cao khả năng ngoại ngữ. Công nghệ cũng giúp các thành viên trong gia đình giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, thư giãn sau thời gian học tập, làm việc căng thẳng...

Thế nhưng bên cạnh những tác động có lợi thì công nghệ cũng tác động tiêu cực tới mỗi gia đình. Nhiều cha mẹ lạm dụng công nghệ khi chăm sóc con cái, điển hình là việc cho con sử dụng điện thoại khi con khóc, khi cho con ăn, khi con quấy phá… Thế nên nhiều trẻ đã hình thành thói quen xấu là ăn vạ hoặc cãi lại cha mẹ khi không được cho chơi điện thoại, nhiều trẻ có biểu hiện "nghiện" Internet, không chú tâm học hành, ít vận động, ảnh hưởng đến phát triển thể lực và tinh thần, gia tăng các tật về mắt, béo phì, tăng động, tự kỷ...

Công nghệ cũng tác động sâu sắc đến bữa cơm gia đình của người Việt Nam - nơi vẫn được coi là bồi đắp tình cảm gia đình, giữ lửa hôn nhân. Từ đó, những cuộc trò chuyện trực tiếp giữa các thành viên cũng ít dần, sự lắng nghe, chia sẻ giữa cha mẹ, ông bà, con cháu cũng không còn. Nhiều người ngày càng trở nên cô đơn trong chính tổ ấm của mình...

* Gắn kết gia đình trong "cơn bão" công nghệ

Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới, có tới 20% ông bố và 7% bà mẹ không có thời gian dành cho con cái. Thời gian ở cạnh con cái eo hẹp là một phần nguyên nhân khiến trẻ em ở độ tuổi vị thành niên dần trở nên xa cách bố mẹ. Dần dần, các em không còn coi bố mẹ là chỗ dựa tinh thần để chia sẻ những tâm tư, tình cảm, mà Internet với những mối quan hệ "ảo" đầy rẫy cám dỗ, cạm bẫy lại trở thành không gian các em "trút" tâm sự, tìm kiếm các giải pháp với những vấn đề của chính các em.

Bà Trần Thị Phương Mai, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Giáo dục Quốc tế Đức Bảo cho biết: Hiện nay các gia đình đang phải đối mặt với một thực tế là các thành viên thiếu thời gian dành cho nhau; sự bùng nổ của công nghệ dẫn đến giảm tương tác của các thành viên. Sự biến đổi của xã hội, khoảng cách thế hệ, bạo lực gia đình, các vấn đề về tài chính, sự mất kết nối về mặt tình cảm trong một xã hội sống vội và giá trị vật chất lên ngôi... Đó là những nguy cơ dẫn đến tan vỡ, rạn nứt trong các gia đình ngày nay.

Số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong 10 năm qua, tỷ lệ các cặp vợ chồng ly hôn tăng dần qua các năm. Nhiều người quá say mê với không gian "ảo" mà quên đi trách nhiệm và tình cảm thực của trong cuộc sống gia đình. Nhiều bi kịch trong gia đình hiện đại là do bố mẹ, con cái không dành thời gian cho nhau, các chuẩn mực đạo đức và hệ giá trị gia đình truyền thống dường như suy yếu trước các quan hệ "ảo".

Theo các chuyên gia, để bảo vệ và tạo sự gắn kết trong gia đình, quan trọng là phải tối ưu hóa việc sử dụng Internet, tận dụng hiệu quả các tác động tích cực từ môi trường mạng. Đặc biệt đối với trẻ em, cha mẹ phải có giải pháp giảm thiểu rủi ro cho các em, đồng hành cùng các em, hướng dẫn cho thế hệ trẻ sử dụng công nghệ đúng cách. Ở góc độ gia đình, các thành viên cần quy định một khoảng thời gian nhất định trong ngày cho các thiết bị điện tử. Internet, các thiết bị thông minh giúp con người giải quyết công việc nhanh hơn, thuận tiện; quỹ thời gian còn lại, mọi người nên dành cho gia đình. Việc tăng cường kết nối giữa các thành viên trong gia đình, cùng nhau giải quyết những vướng mắc gặp phải trong cuộc sống sẽ vừa giúp giải quyết những bức xúc, hạn chế xung đột gia đình.

Còn Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Kim Long, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng: Để kết nối tình cảm gia đình trong thời đại bùng nổ công nghệ và thông tin, cần xác định việc sử dụng các phương tiện thông minh mang lại lợi ích tốt nhất, trên cơ sở tôn trọng các sở thích của từng cá nhân sao cho không ảnh hưởng đến các thành viên khác cũng như không gian chung. Đặc biệt, bí quyết để tạo dựng và gìn giữ gia đình hạnh phúc chính là cách nhìn nhận tích cực, sử dụng hiệu quả các thiết bị công nghệ thông minh, để các thành viên trong gia đình có nhiều thời gian ở bên nhau. Chỉ khi mỗi thành viên trong gia đình đều thấu hiểu, cùng nhau tạo dựng và gắn kết thì gia đình sẽ luôn hạnh phúc trong bất cứ hoàn cảnh nào.../.

Mỹ Bình (tổng hợp)