Hỗ trợ học phí cho học sinh tư thục, cần đặt mục tiêu công bằng, không cào bằng

Việc Quốc hội thảo luận và tiến tới ban hành Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với người học chương trình giáo dục phổ thông, bao gồm cả học sinh trường tư thục, là một bước tiến mang tính nhân văn và phù hợp với xu thế mở rộng chính sách bao trùm của giáo dục.

Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống một cách thực chất, điều cần thiết không chỉ là mở rộng phạm vi đối tượng, mà còn phải làm rõ nguyên tắc hỗ trợ, cách thức chi trả và mức hỗ trợ hợp lý.

Trước hết, việc hỗ trợ học phí cho học sinh ngoài công lập là sự thừa nhận đúng đắn rằng người học ở bất kỳ mô hình trường nào cũng có quyền tiếp cận công bằng với chính sách của Nhà nước, nhất là khi họ đang tham gia chương trình giáo dục phổ thông nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Tuy nhiên, cần lưu ý: hỗ trợ học phí là để chia sẻ gánh nặng tài chính cho người học, chứ không phải để tài trợ mô hình kinh doanh giáo dục.

Do đó, nguyên tắc hỗ trợ phải rõ ràng, có giới hạn, để tránh tình trạng ngân sách phải chi trả mức học phí vượt trần tại các trường tư thục cao cấp - nơi mà học phí có thể gấp 5-10 lần so với công lập.

Chính vì vậy, như đề xuất của đại biểu Trần Khánh Thu, cần bổ sung quy định trong nghị quyết rằng mức hỗ trợ học phí cho học sinh tư thục “không cao hơn mức trần học phí của các cơ sở công lập tại địa phương".

Đây là một cách xác lập ngưỡng hợp lý, vừa đảm bảo tính công bằng giữa các vùng miền, vừa tránh tình trạng ngân sách nhà nước bị khai thác quá mức từ các mô hình học phí cao.

Điểm quan trọng thứ hai là phương thức chi trả hỗ trợ. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đã kiến nghị hỗ trợ thông qua cơ sở giáo dục thay vì chuyển trực tiếp cho người học.

Đây là đề xuất rất đáng được tiếp thu. Bởi lẽ, nếu hỗ trợ qua nhà trường, nguồn kinh phí sẽ được sử dụng trực tiếp cho hoạt động giáo dục - từ trả lương giáo viên, duy tu cơ sở vật chất đến hỗ trợ học tập.

Đồng thời, cách làm này cũng giảm được gánh nặng thủ tục, tránh thất thoát và bảo đảm tính minh bạch.

Nếu chuyển khoản đến từng người học, hệ thống hành chính từ cấp xã đến trường học sẽ phải xử lý khối lượng công việc khổng lồ, tiềm ẩn rủi ro sai sót, trùng lặp hoặc chậm trễ.

Cũng cần nhấn mạnh yếu tố tốc độ triển khai và cơ chế cấp bù tài chính. Nếu nghị quyết có hiệu lực từ tháng 9.2025 - thời điểm năm học mới bắt đầu, thì thời gian chuẩn bị không còn nhiều.

Trong khi đó, học phí hiện đang là nguồn thu chính giúp các cơ sở giáo dục, đặc biệt là ngoài công lập, duy trì hoạt động thường xuyên. Nếu cấp bù chậm hoặc thủ tục phức tạp sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động tài chính trường học.

Cuối cùng, một chính sách đúng chỉ phát huy được ý nghĩa nếu có cơ chế thực hiện đồng bộ và sát thực tiễn. Hỗ trợ học phí cho học sinh ngoài công lập là đúng, nhưng phải đúng người - đúng mức - đúng cách.

Tránh được “cào bằng” lẫn “bình quân chủ nghĩa”, đó mới là cách để chính sách này phát huy giá trị nhân văn và hiệu quả bền vững.