Thời kỳ đồng USD giữ vị thế độc tôn trong thanh toán quốc tế có thể sắp khép lại

Đây có thể là bước ngoặt lịch sử, vừa mở rộng cơ hội đa dạng hóa, vừa tiềm ẩn rủi ro biến động mạnh nếu các trung tâm tài chính lớn không phối hợp chặt chẽ.

Phát biểu tại Dublin (Ireland) ngày 9.12, ông Fabio Panetta - thành viên Hội đồng Thống đốc Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đồng thời là Thống đốc Ngân hàng Italy - nhấn mạnh rằng trật tự tiền tệ toàn cầu có thể sắp thay đổi. Theo ông, hệ thống quốc tế “có thể dần trôi về một cấu hình đa cực hơn”, nơi không còn một đồng tiền duy nhất nắm vị thế áp đảo.

Ông Panetta khẳng định đồng bạc xanh vẫn sẽ là đồng tiền chủ chốt trong thương mại và tài chính quốc tế, nhưng thế giới đang đi tới một giai đoạn mới, nơi nhiều đồng tiền mạnh cùng tồn tại và chia sẻ quyền lực.

“Sự chuyển dịch này có thể mang lại lợi ích nhờ đa dạng hóa, nhưng cũng có thể khuếch đại biến động và rủi ro lan truyền nếu thiếu phối hợp chính sách” - ông nói.

Báo cáo ba năm một lần của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) công bố tháng 9 cho thấy đồng USD vẫn thống trị các giao dịch ngoại hối toàn cầu. Đồng bạc xanh xuất hiện trong 89,2% giao dịch ngoại hối, tăng nhẹ so với 88,4% năm 2022.

Ngược lại, tỉ trọng của đồng euro giảm từ 30,6% xuống 28,9%, còn đồng yen Nhật duy trì quanh 16,8%. Những con số này cho thấy việc “thoát phụ thuộc USD” chưa thể diễn ra trong một sớm một chiều.

Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị gia tăng, Liên minh châu Âu (EU) đang thúc đẩy chiến lược tự chủ chiến lược, trong đó có mục tiêu đưa đồng euro trở thành một đồng tiền toàn cầu mạnh hơn.

EU đã cải thiện hệ thống thanh toán xuyên biên giới, củng cố các cơ chế thanh khoản và đẩy nhanh quá trình số hóa hạ tầng tài chính. Đây là nỗ lực nhằm giúp euro giảm khoảng cách với USD và gia tăng sử dụng trong thương mại, dự trữ ngoại hối và đầu tư.

Tuy nhiên, ông Panetta cho rằng châu Âu cần nhiều hơn thế: Thị trường vốn phải thanh khoản hơn, kinh tế phải mạnh hơn và dòng vốn đầu tư phải được mở rộng để euro thực sự có “quyền lực toàn cầu”.

Theo ông Panetta, tương lai của hệ thống tiền tệ quốc tế sẽ phụ thuộc vào các yếu tố mang tính dài hạn, bao gồm:

Sự suy yếu của các nền tảng truyền thống nâng đỡ sức mạnh USD, trong bối cảnh Mỹ đối mặt với phân cực chính trị, thâm hụt ngân sách và mất dần vị thế thương mại.

Sự trỗi dậy của Trung Quốc, đặc biệt là tốc độ quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và quy mô nền kinh tế.

Tiến trình hội nhập sâu hơn của châu Âu, yếu tố then chốt quyết định liệu euro có thể trở thành đối trọng thực sự với USD hay không.

Ông Panetta cảnh báo rằng thế giới hậu USD có thể thúc đẩy ổn định dài hạn nhờ đa dạng hóa, nhưng cũng có nguy cơ cao hơn về biến động tài chính nếu thiếu sự điều phối giữa các cường quốc.