Phát triển đô thị xanh, thông minh, hướng tới mục tiêu Net Zero

Thông tin tại hội thảo "Năng lượng xanh, di chuyển thông minh và phát triển bền vững theo mục tiêu Net Zero" mới diễn ra tại Hà Nội, ông Nguyễn Sỹ Linh, Trưởng ban biến đổi khí hậu, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đã nêu những quan điểm liên quan đến đô thị trong đó nhấn mạnh tăng trưởng xanh là một phương thức quan trọng để thực hiện phát triển bền vững, đóng góp trực tiếp vào giảm phát thải khí nhà kính để hướng tới nền kinh tế trung hòa carbon trong dài hạn.

Tăng trưởng xanh định hướng đầu tư vào công nghệ tiên tiến, chuyển đổi số, kết cấu hạ tầng thông minh và bền vững; tạo động lực để đầu tư tư nhân đóng vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế xanh.

Ông Nguyễn Sỹ Linh cho rằng, các mục tiêu giảm cường độ phát thải khí nhà kính/GDP, xanh hóa các ngành kinh tế; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững… đều liên quan trực tiếp đến các thành phố. Để đạt được các mục tiêu về tăng trưởng xanh, vai trò của các đô thị rất quan trọng, đặc biệt là giảm phát thải khí nhà kính, đô thị thông minh, bền vững.

Theo thống kê phát thải khí nhà kính tại các đô thị trên toàn cầu chiếm hơn 70% lượng khí nhà kính. Phát thải từ 100 khu vực đô thị lớn nhất chiếm tới 18% phát thải carbon toàn cầu.

Đẩy mạnh phát triển đô thị xanh, thông minh, hướng tới mục tiêu Net Zero. (Ảnh minh họa)

Ông Nguyễn Sỹ Linh chia sẻ, tại Việt Nam, các đô thị đóng góp khoảng 45 - 50% tổng phát thải khí nhà kính quốc gia. Giao thông; công nghiệp và xây dựng; chất thải rắn và năng lượng là các nguồn phát thải khí nhà kính chính tại các đô thị. Trong đó, trong lĩnh vực giao thông, các phương tiện cá nhân chiếm tỷ lệ lớn, trên 30% tổng phát thải khí nhà kính ở nhiều thành phố. Ngoài ra, bãi chôn lấp và rác thải hữu cơ sinh ra CH4, chiếm tỷ lệ đáng kể trong phát thải khí nhà kính đô thị. Quản lý rác yếu kém (đốt, chôn lấp) làm tăng phát thải metan (CH4)…

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Giám đốc tư vấn chuyển đổi số và phát triển bền vững FPT Digital cũng cho rằng, các đô thị là điểm nóng phát thải khi đô thị chỉ chiếm khoảng 3% diện tích bề mặt trái đất nhưng lại chiếm tới 70% tổng lượng phát thải toàn cầu. Điều này thôi thúc các thành phố đặt mục tiêu trung hòa tham vọng hơn so với cấp quốc gia.

Theo ông Tuấn Anh, các đô thị đang đứng ở trung tâm bài toán phát thải toàn cầu và giữ vai trò quyết định trong hành trình hướng tới Net Zero. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã có những hành động nền tảng ban đầu để bắt kịp xu hướng giảm phát thải toàn cầu. Đặc biệt, Chính phủ Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). 

Ông Nguyễn Sỹ Linh nhấn mạnh, Net Zero, thành phố thông minh, phát thải thấp và chống chịu với rủi ro khí hậu là xu thế, là yêu cầu phát triển bền vững đô thị trên toàn thế giới. Tuy nhiên, để thực hiện được điều này, cần có sự tham gia của các bên liên quan từ quy hoạch, chiến lược tăng trưởng, công nghệ - đổi mới sáng tạo…

Đề xuất giải pháp phát triển đô thị thông minh chống chịu với rủi ro khí hậu, ông Linh cho biết, cần quy hoạch đô thị tích hợp rủi ro khí hậu thông qua việc quy hoạch không gian dựa trên đánh giá rủi ro khí hậu (ngập lụt, nắng nóng, nước biển dâng). Đồng thời hạn chế phát triển ở khu vực trũng, ven sông – ven biển dễ tổn thương; ưu tiên không gian xanh, mặt nước, hành lang thoát lũ.

Phát triển giao thông công cộng thông minh, ít phát thải (metro, BRT, xe buýt điện) giúp giảm khí thải và tăng khả năng duy trì vận hành khi khủng hoảng. Cần phát triển năng lượng tái tạo đô thị (điện mặt trời mái nhà, trạm sạc EV); thiết kế mạng giao thông linh hoạt, tránh “điểm nghẽn” khi mưa lũ.

Chú trọng việc quản lý dữ liệu, công nghệ số phục vụ quản lý rủi ro như phát triển hệ thống IoT, cảm biến môi trường, dữ liệu thời gian thực về mưa, ngập, nhiệt độ, chất lượng không khí…

Cùng với đó, cần chú trọng hạ tầng kỹ thuật thông minh và thích ứng như hệ thống thoát nước thông minh, hồ điều hòa, công trình đa chức năng (công viên kiêm lưu trữ nước mưa); hạ tầng năng lượng phân tán, lưới điện thông minh giúp duy trì dịch vụ thiết yếu khi xảy ra thiên tai…

Ông cũng lưu ý giải pháp quản trị đô thị và sự tham gia của cộng đồng với cơ chế quản trị liên ngành: quy hoạch – môi trường – giao thông – xây dựng – công nghệ thông tin; minh bạch dữ liệu, chia sẻ thông tin rủi ro tới người dân…

Ông Nguyễn Sỹ Linh nhấn mạnh, thành phố thông minh, phát thải thấp và chống chịu với rủi ro khí hậu sẽ góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững đất nước, mục tiêu tăng trưởng xanh và mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Trong khi đó, ông Nguyễn Tuấn Anh đưa ra kiến nghị về việc xây dựng nền tảng quản trị phát thải đô thị dựa trên dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI). Ông đề xuất thử nghiệm sandbox tại một số đô thị lớn/khu vực trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực phát thải chính như năng lượng, công trình, giao thông, chất thải; thu thập và tích hợp dữ liệu phát thải từ nhiều nguồn (hạ tầng hiện hữu, IoT, hệ thống quản lý đô thị, dữ liệu vận hành)…

Theo ông Tuấn Anh, quản trị phát thải đô thị bằng dữ liệu và AI không chỉ phục vụ mục tiêu Net Zero mà còn tạo nền tảng và động lực cho tăng trưởng kinh tế hai chữ số một cách bền vững.

An Vinh (t/h)