Kỳ 3: Nâng tầm nghề khoan dầu khí Việt Nam

Ngành Dầu khí Việt Nam có những kỹ thuật khoan mà một số người cho rằng có một không hai trên thế giới như khoan xiên, khoan ngang. Chỉ khi trò chuyện với ông Lê Quang Nhạc, tôi mới biết được rằng các thợ khoan người Việt học cách khoan thủ công từ người Nga rồi áp dụng công nghệ, dần hoàn thiện đủ bộ “đứng - ngồi - nằm”.

Ông Lê Quang Nhạc thời còn công tác tại Xí nghiệp Khoan và Sửa giếng - Vietsovpetro.

Ông Nhạc cho biết: “Thuở ban đầu, chúng tôi học từ người Nga về kỹ thuật khoan giếng cơ bản, sau đến khoan xiên, ngang. Thời đó đã có hẳn một bộ dụng cụ dành riêng cho khoan xiên. Khác cái là khi đặt cần chúng tôi cần định vị, làm dấu trên từng cần rồi khoan đến vị trí nào thì quay bàn mô tơ, tính toàn phản lực khi xoay cần để hướng tới vị trí tiếp theo”.

Sau nay khi đã “nâng cấp” công nghệ khoan thì mỗi mũi khoan được trang bị thêm động cơ đáy để chỉnh xiên tự động, thông tin được báo tự động lên màn hình, kỹ sư chỉ cần theo dõi sao cho mũi khoan đi đúng vị trí đã tính toán, lựa chọn.

Kỹ thuật khoan ngang cũng được phát triển lên từ kỹ thuật khoan xiên, người thợ khoan có thể xoay hướng mũi khoan trong lòng đất theo đúng hướng mà các kỹ sư thăm dò đã lựa chọn. Với sự hỗ trợ của máy tính, công nghệ khoan được người thợ Việt Nam chủ động theo đúng ý đồ và kế hoạch khoan thử vỉa, thăm dò khai thác. Bởi vậy, nói không ngoa rằng riêng về kỹ thuật, công nghệ khoan thăm dò, khai thác dầu khí thì Việt Nam không thua kém gì các nước phát triển trên thế giới.

Đặc biệt, trong kỹ thuật khoan còn có riêng một phân ngành là “sửa chữa giếng khoan”. Theo ông Nhạc thì sau khi hoàn tất khoan giếng, đội khoan khai thác sẽ bàn giao lại cho đội khai thác dầu. Nhưng trong khi hoạt động vẫn có thể xảy ra sự cố, trục trặc, đơn cử như các thiết bị đáy mất điều khiển do thiếu áp suất, khi ấy cần đội “bác sĩ” giàn khoan tới thăm khám, “ép hơi - thổi ngạt”.

Hay trường hợp khó nhất là cái Parker bị kẹt, cần phải kéo lên sửa lại. Nếu nhà sản xuất “chuẩn” thì lấy lên được nhưng gặp trường hợp khó thì kẹt cứng. Ông Nhạc bảo, cần chú ý nhất là cái cần khai thác thường rất mỏng và khó kéo, lại dễ đứt cần. Đặc biệt, trong quá trình khai thác, sửa cần, khí đồng hành trong mỏ tích tụ nhiều trong đường ống, chỉ cần bất cẩn một chút thôi, khí phụt lên là dễ cháy giàn như chơi. Bởi vậy, đội sửa chữa “sợ” nhất là các vùng mỏ khí.

Ngồi nói chuyện với ông Nhạc một lúc, ông giải thích cho tôi một loạt các từ chuyên môn của dân khoan như “cứu kẹt”, “chống phun trào”, “móp méo ống”… đều ảnh hưởng tới áp suất và năng suất khai thác mỏ dầu. Có vẻ thấy “ông cháu” không “thấm” lắm, ông Nhạc như biến thành một thầy giáo đầy kiên nhẫn, lấy ngay trong thực tế để minh họa. Ông ví von: “Công nghệ sửa giếng sử dụng các ống chống thủy lực, rồi tìm chỗ rò rỉ của đường ống, lỗ khoan để “dán” ống lại như vá… săm xe đạp ấy.

Rồi ông tẩn mẩn vẽ cho tôi một quy trình để khoan một giếng khoan khai thác. Lúc ấy, một kẻ ngoại đạo như tôi mới vỡ ra phần nào là thực tế công nghệ khoan khai thác dầu khí khác xa với suy nghĩ bấy lâu nay của mọi người là “cứ đào giếng rồi múc dầu lên” như các cụ nhà ta vẫn đào giếng lấy nước.

Theo đó, đơn giản nhất là công nghệ khoan “đứng” thì mỗi giếng dầu có ít nhất 10 mũi khoan ở các độ sâu khác nhau từ vài trăm mét đến 5 nghìn mét. Mỗi lỗ khoan có nhiệm vụ khác nhau như định vị, giữ áp suất, chắn bùn đất, bắn vỉa… Trong đó, để khoan 1 lỗ xuống mỏ dầu thì từ lúc đặt mũi khoan xuống lòng đất đến lúc hoàn thành, rút lên, đội khoan phải mất nhiều tháng xử lý, chống ống bơm trám xi măng, bắn thuốc nổ… để khơi dòng dầu.

Người lao động Vietsovpetro trên giàn Tam Đảo 01 (Ảnh: Đức Hậu).

Có thể thấy rằng, nghề khoan dầu khí trên biển là một nghề khá đặc thù trong thăm dò và khai thác mỏ. Với việc các mỏ dầu khí lớn tại Việt Nam đang trong quá trình cạn kiệt tự nhiên nhanh chóng bởi đã khai thác nhiều năm, cộng với những đặc thù về địa chất, địa tầng của thềm lục địa và bể trầm tích của nước ta thì nghề khoan thăm dò, khai thác càng nên được coi trọng, phát triển.

Đến nay, đội ngũ thợ khoan của Việt Nam tại Vietsovpetro, Tổng Công ty Thăm dò khai Thác Dầu khí (PVEP) và Tổng Công ty Dịch vụ Khoan Dầu khí (PV Drilling) đều có trình độ cao và kinh nghiệm dạn dày, không chỉ đảm nhiệm được toàn bộ các hạng mục khoan thăm dò, khai thác, thử vỉa tại các mỏ dầu trong nước, nước ngoài mà còn được các tập đoàn, công ty dầu khí quốc tế tin tưởng thuê thực hiện khoan thăm dò, khai thác tại nhiều vùng biển trong khu vực và trên thế giới.

Thành Công (lược ghi)