Ông Donald Trump cảnh báo BRICS

Viết trên mạng xã hội hôm 30-11, ông Trump dọa áp đặt mức thuế 100% lên các quốc gia thách thức sự thống trị của đồng USD trong nền kinh tế toàn cầu, cũng như cảnh báo các nước này có thể bị hạn chế tiếp cận thị trường Mỹ.

Chi tiết hơn, ông Trump kêu gọi khối BRICS - hiện gồm các thành viên Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi, Ai Cập, Ethiopia, Iran, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất - từ bỏ kế hoạch tạo ra loại tiền tệ mới hoặc ủng hộ các giải pháp thay thế đồng USD. Ông cũng nhấn mạnh những hậu quả kinh tế tiềm tàng đối với các quốc gia theo đuổi chiến lược này.

Theo tờ South China Morning Post, đe dọa trên được đưa ra trong bối cảnh các thành viên BRICS đang thảo luận về cách thức giảm phụ thuộc vào đồng USD thông qua những giải pháp tiền tệ thay thế hoặc cơ chế giao dịch mới. Vấn đề này đã được đề cập tại hội nghị thượng đỉnh của khối tại TP Kazan - Nga hồi tháng 10.

Khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng đồng USD "đang được sử dụng như một vũ khí". Ông nhấn mạnh cần phải tìm kiếm lựa chọn thay thế để bảo vệ nền kinh tế của các quốc gia không tuân theo các biện pháp trừng phạt của Washington. 

"Chúng tôi đang xem xét khả năng mở rộng sử dụng các đồng tiền quốc gia trong thanh toán và muốn thiết lập các công cụ đủ an toàn và bảo mật" - ông Putin nói.

Theo đài RT, năm 2022, Nga đã đưa ra ý tưởng về một loại tiền tệ BRICS. Năm ngoái, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đồng tình với đề xuất này khi lập luận rằng việc lựa chọn giao dịch bằng một loại tiền tệ dự trữ khác sẽ làm giảm nguy cơ "dễ bị tổn thương" của các quốc gia BRICS trước những biến động của tỉ giá USD

Dù vậy, tại hội nghị ở Kazan, các nhà lãnh đạo BRICS không công bố kế hoạch cho một loại tiền tệ như thế. Thay vào đó, nhóm này cam kết thiết lập một hệ thống thanh toán xuyên biên giới hoạt động song song với mạng SWIFT của phương Tây, trong lúc tăng cường sử dụng đồng tiền địa phương trong thương mại quốc tế.

Một số nhà phân tích nhận định không dễ để BRICS phá vỡ được sự thống trị của đồng USD. Bà Marina Moreno, chuyên gia tại Tổ chức tư vấn Observa China (trụ sở ở Brazil), lưu ý không dễ để hài hòa chính sách tiền tệ giữa các thành viên BRICS, vốn khác biệt về hệ thống kinh tế và ưu tiên địa chính trị. 

Ngay cả với Liên minh châu Âu (EU), việc tạo ra loại tiền tệ chung phải mất 34 năm, dù mức độ liên kết về kinh tế và địa lý giữa các quốc gia này còn chặt chẽ hơn so với các thành viên BRICS.

Tuy nhiên, ngay cả khi BRICS không lật đổ được đồng USD, các thành viên khối này có thể tránh sử dụng nó thông qua các hệ thống thanh toán ưu tiên giao dịch bằng đồng tiền địa phương. Bà Moreno tin rằng đây là mối nguy khiến ông Trump đưa ra lời đe dọa nói trên

Hiện chưa rõ các quốc gia BRICS sẽ phản ứng như thế nào trước cảnh báo của ông Trump. Các nhà lãnh đạo BRICS lâu nay vẫn công khai nêu bật tầm quan trọng của sự hợp tác và giảm bớt sự phụ thuộc vào bên ngoài. Tuy nhiên, các yếu tố nội bộ của BRICS - với những hệ thống kinh tế và ưu tiên địa chính trị khác nhau - có thể làm phức tạp hành động chung của họ.

Trong trường hợp lời đe dọa của ông Trump thành hiện thực, theo một số chuyên gia, điều này có thể phản tác dụng. Đối mặt các đòn trừng phạt và thuế quan, các quốc gia BRICS có thể tăng cường quyết tâm phi đô la hóa, cũng như bắt tay với các nước khác vốn không hài lòng với sự thống trị tài chính của Mỹ. 

Bên cạnh đó, đòn thuế quan nhằm vào BRICS có nguy cơ khiến các đối tác thương mại quan trọng xa lánh Mỹ và có biện pháp trả đũa, từ đó làm gián đoạn các chuỗi cung ứng toàn cầu và động lực thương mại.