UAV Nga áp đảo, cục diện chiến thuật trên thực địa Ukraina đảo chiều mạnh
Nga đang nắm thế chủ động trong giao tranh bằng máy bay không người lái (UAV) ở Ukraina.
Các xạ thủ phòng không Ukraina khai hỏa vào các UAV của Nga ở khu vực Donetsk, miền đông Ukraina. Ảnh: AFP
Sự thay đổi cán cân chiến thuật này được xem là chuyển biến quan trọng nhất của xung đột Nga - Ukraina trong năm qua, quan trọng hơn cả bước tiến về lãnh thổ.
Trong gần 4 năm xung đột, Ukraina luôn giữ ưu thế rõ rệt về UAV trên thực địa, tận dụng chiến thuật sáng tạo và công nghệ để bù đắp cho lực lượng pháo binh và nhân lực ít hơn.
Tuy nhiên, mùa thu năm nay, Nga lần đầu tiên giành ưu thế trong cuộc đua UAV chiến thuật. Nga triển khai số lượng máy bay không người lái lớn hơn hẳn so với Ukraina ở các điểm nóng trên thực địa, đồng thời cải tiến chiến thuật khiến Ukraina gặp khó khăn trong tiếp tế cho lực lượng phòng thủ.
Xu hướng này được nhận định sẽ gây bất lợi cho Ukraina trong khả năng giữ vững phòng tuyến trong năm 2026 nếu không tìm ra cách thức mới để ứng phó.
“Không chỉ là các tuyến liên lạc bị phá hủy; mà ngay cả khái niệm vùng an toàn phía sau cũng đang dần biến mất" - ông Valeriy Zaluzhniy, cựu Tổng Tư lệnh quân đội Ukraina, hiện là Đại sứ tại Anh, cảnh báo trong một phân tích đăng trên Mirror of the Week.
Ông chỉ ra, Nga vẫn chưa thể tạo ra bước đột phá. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là quân đội Ukraina có thể kiệt sức nếu không giành lại được thế chủ động trong cuộc đấu về UAV công nghệ cao.
Nga tăng cường sử dụng UAV cỡ nhỏ trong suốt cuộc xung đột, dùng cho trinh sát, điều hướng pháo binh và tấn công lực lượng Ukraina. Nga cũng mô phỏng cách Ukraina triển khai UAV FPV, loại máy bay không người lái điều khiển theo góc nhìn thứ nhất.
Trong 2 năm qua, FPV giúp Ukraina bù đắp tình trạng thiếu nhân lực, khiến đà tiến công của Nga bị chậm lại đáng kể.
Bước ngoặt xuất hiện năm 2024, sau khi Ukraina mở cuộc tấn công tỉnh Kursk của Nga. Đơn vị mới Rubicon quy tụ nhiều phi công UAV giỏi nhất của Nga đã tập trung đánh vào hậu cần Ukraina ở Kursk.
Rubicon sau đó mở rộng, đưa chiến thuật thành công ở Kursk sang mặt trận phía đông Ukraina, đồng thời đào tạo thêm các đơn vị UAV khác của Nga.
Theo các sĩ quan Ukraina, Rubicon tập trung vào mục tiêu tầm trung, chủ yếu ở khoảng cách 20km hoặc xa hơn, bỏ qua bộ binh và đánh thẳng vào hậu cần.
Hiện hậu cần và các đơn vị UAV Ukraina chịu thương vong nhiều hơn cả lực lượng bộ binh, theo chuyên gia Konrad Muzyka của công ty phân tích quân sự Rochan Consulting ở Ba Lan.
Tổn thất buộc các phi công FPV Ukraina phải phóng UAV từ vị trí xa hơn, hạn chế phạm vi tấn công. Trong khi đó, UAV Nga ngày càng bay sâu hơn vào Ukraina.
“Năng lực học hỏi tác chiến của quân đội Nga đã vượt Ukraina trong các đòn đánh tầm trung. Họ đang đánh chặn mục tiêu cách tiền tuyến 40-70km. Trước đây, để đạt hiệu quả này, phải dùng máy bay có người lái" - chuyên gia George Barros, Viện Nghiên cứu Chiến tranh ở Washington, Mỹ, nhận định.
“Khu vực sát thương giờ dịch chuyển nhiều hơn về phía sau giới tuyến của Ukraina, do Nga đã cải thiện năng lực” - Rob Lee, chuyên gia của Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại ở Philadelphia, Mỹ, đánh giá.
Trận chiến tại thành phố Pokrovsk ở vùng Donetsk, miền đông Ukraina cho thấy rõ cách thức Nga vượt lên trong cuộc đọ sức UAV chiến thuật. Binh sĩ Ukraina tại đây cho biết, tương quan số lượng UAV Nga - Ukraina hiện là 10-1.
Lực lượng Nga đã tìm cách chiếm thành phố từng có 60.000 dân trong suốt 18 tháng qua. Hiện phần lớn Pokrovsk trở thành vùng xám, không bên nào kiểm soát hoàn toàn. Binh sĩ 2 bên cố thủ trong các tòa nhà đổ nát, nhiều khi cũng không biết đối phương đang ở đâu quanh mình.
